acer

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

acer (Katalanisch)[Bearbeiten]

Substantiv, m[Bearbeiten]

Singular

Plural

l’acer

els acers

Worttrennung:

a·cer, Plural: a·cers

Aussprache:

IPA: []
Hörbeispiele: Lautsprecherbild acer (Info)

Bedeutungen:

[1] der Werkstoff Stahl
[2] dichterisch: die Waffe, der Stahl

Beispiele:

[1]

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Wikipedia-Artikel „Stahl
[1] Katalanischer Wikipedia-Artikel „acer
[1, 2] Diccionari de la llengua catalana: „acer
[1, 2] Gran Diccionari de la llengua catalana: acer

acer (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, n[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ acer acera
Genitiv aceris acerum
Dativ acerī aceribus
Akkusativ acer acera
Vokativ acer acera
Ablativ acere aceribus

Worttrennung:

a·cer

Aussprache:

IPA: []
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] Botanik: Ahornbaum, Ahorn
[2] Holz des Ahornbaums; Ahornholz, Ahorn

Herkunft:

seit Ovid bezeugtes Erbwort aus dem uritalischen *ak-er-; es könnte eine etymologische Verwandtschaft zu dem urgermanischen *ahurna- (althochdeutsch ahorn → goh, ahurn → goh und acharn → goh) bestehen;[1] die formal ähnlichen altgriechischen Baumnamen ἄκαστος (akastos→ grc und ἄκαρνα (akarna→ grc deuten auf eine europäische Entlehnung aus einer nichtindogermanischen Sprache hin[2]

Oberbegriffe:

[1] arbor
[2] materies

Beispiele:

[1] „umbra loco deerat ; qua postquam parte resedit / dis genitus vates et fila sonantia movit, / umbra loco venit : non Chaonis abfuit arbor, / non nemus Heliadum, non frondibus aesculus altis, / nec tiliae molles, nec fagus et innuba laurus / et coryli fragiles et fraxinus utilis hastis / enodisque abies curvataque glandibus ilex / et platanus genialis acerque coloribus inpar / amnicolaeque simul salices et aquatica lotos / perpetuoque virens buxum tenuesque myricae / et bicolor myrtus et bacis caerula tinus.“ (Ov. met. 10,88–98)[3]
[1] „Iuba rex iis voluminibus, quae scripsit ad C. Caesarem Augusti filium ardentem fama Arabiae, tradit contorti esse caudicis, ramis aceris maxime Pontici, sucum amygdalae modo emittere, talesque in Carmania apparere et in Aegypto satas studio Ptolemaeorum regnantium.“ (Plin. nat. 12,56)[4]
[1] „Acer eiusdem fere amplitudinis, operum elegantia ac subtilitate citro secundum.“ (Plin. nat. 16,66)[5]
[2] „non ego victrices lauro redimire tabellas / nec Veneris media ponere in aede morer. / subscribam VENERI FIDAS SIBI NASO MINISTRAS / DEDICAT: AT NVPER VILE FVISTIS ACER.“ (Ov. am. 1,11,25–28)[6]
[2] „Fenestella, qui obiit novissimo Tiberii Caesaris principatu, ait et testudinea tum in usum venisse, ante se autem paulo lignea, rotunda, solida nec multo maiora quam mensas fuisse, se quidem puero quadrata et conpacta aut acere operta aut citro coepisse, mox additum argentum in angulos lineasque per commissuras, tympana vero se iuvene appellata, tum a stateris et lances, is quas antiqui magides vocaverant.“ (Plin. nat. 33,146)[7]

Wortbildungen:

[*] acerneus, acernus
[1] Acer, Acer campestre

Erbwörter:

italienisch: acero, spanisch: arce

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1, 2] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „1. acer“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 73.
[1, 2] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 2: M–Z, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „acer¹“ Seite 27.
[1] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1, Seite 8, Eintrag „acer“
[1, 2] Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 1. Band A – Amyzon, Teubner, Leipzig 1900, ISBN 3-322-00000-1, „acer“ Spalte 356.

Quellen:

  1. Guus Kroonen: Etymological Dictionary of Proto-Germanic. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2013, ISBN 978-90-04-18340-7 (Band 11 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), *ahurna- Seite 7.
  2. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), Seite 21–22.
  3. Publius Ovidius Naso; William S. Anderson (Herausgeber): Metamorphoses. stereotype, 2. Auflage. Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71565-5 (Erstauflage 1982, Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 232.
  4. Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen II. Libri VII–XV, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71651-6 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1909), Seite 395.
  5. Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen III. Libri XVI–XII, B. G. Teubner, Stuttgart 1967 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1902), Seite 395.
  6. Publius Ovidius Naso; Antonio Ramírez de Verger (Herausgeber): Carmina amatoria. Amores, Medicamina faciei femineae, Ars amatoria, Remedia amoris. 2. Auflage. K. G. Saur, München/Leipzig 2006, ISBN 978-3-598-71844-1 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 32.
  7. Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen V. Libri XXXI–XXXVII, K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71654-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897), Seite 155.

ācer (Latein)[Bearbeiten]

Adjektiv[Bearbeiten]

Nominativ Singular und Adverbia
Steigerungsstufe m f n Adverb
Positiv ācer ācris ācre ācriter
Komparativ ācrior ācrior ācrius ācrius
Superlativ ācerrimus ācerrima ācerrimum ācerrimē
Alle weiteren Formen: Flexion:acer

Worttrennung:

a·cer

Aussprache:

IPA: []
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] zum Schneiden geeignet: spitz, scharf, schneidend
[2] auf den Geschmack bezogen: scharf, pikant, beißend, bitter
[3] auf das Gefühl bezogen, körperliche Schmerzen hervorrufend: schneidend, stechend, beißend
[4] auf das Gehör bezogen: scharf, helltönend, grell, kreischend
[5] auf den Geruch bezogen: scharf, penetrant
[6] auf die inneren Gefühle bezogen: stechend, nagend, empfindlich, peinlich
[7] auf den Verstand bezogen: scharf, durchdringend, scharfsinnig, fein, treffend
[8] auf das Naturell bezogen: feurig, eifrig, tatkräftig, energisch
[9] mit tadelnder Absicht: schroff, wild, leidenschaftlich
[10] von großem Ausmaß: stark, heftig, hart, streng, gewaltig
[11] nachklassisch: auf den Geschmack bezogen: sauer

Herkunft:

seit Naevius bezeugtes Erbwort aus dem uritalischen *akri- ‚scharf‘, das sich seinerseits auf das indogermanische *h₂eḱ-ro- zurückführen lässt; der Wechels vom indogermanischen o-Stamm zum i-Stamm könnte auf einer Analogie mit ocris → la und mediocris → la beruhen; etymologisch verwandt mit altgriechisch ἄκρος (akros→ grc[1]

Synonyme:

[11] acidus

Gegenwörter:

[2] dulcis, lenis, mollis
[8] quietus
[9] lenis, modestus, mollis, quietus
[11] dulcis

Beispiele:

[1] „hastas vel ipsorum vocabulo frameas gerunt angusto et brevi ferro, sed ita acri et ad usum habili, ut eodem telo, prout ratio poscit, vel comminus vel eminus pugnent.“[2]
[2] „De brassica pythagorea: quid in ea boni sit salubritatisque. principium te cognoscere oportet, quae genera brassicae sint et cuius modi naturam habeant. omnia ad salutem temperat conmoetatque sese semper: cum calore, arida simul umida et dulcis et amara et acris.“ (Cato agr. 157,1; Mazzarino konjiziert amaro)[3]
[2] oportet […] manducare quae sunt acerrima, id est sinapi, allium, cepam;[4]
[3] ventus enim quoque paulatim cum verberat et cum / acre fluit frigus,[5]
[3] Tantalus est illic, et circum stagna, sed acrem / Iam iam poturi deserit unda sitim,[6]
[4] et voce increpet acri:[7]
[5] praeterea quaecumque suo de corpore odorem / expirant acrem,[8]
[6] at illa furens acrique accensa dolore / tradit equum comiti[9]
[6] Huc accedit uti videamus, corpus ut ipsum / suscipere inmanis morbos durumque dolorem, / sic animum curas acris luctumque metumque;[10]
[7] Vir autem acerrimo ingenio[11]
[8] Nam Iugurtha, ut erat impigro atque acri ingenio,[12]
[9] nunc sua culpa ut sciat / lenem patrem illum factum me esse acerrimum.[13]
[10] Testantur […] hunc praesentem Cn. Pompeium, quem procul ab illorum moenibus acre et magnum bellum gerentem commeatu pecuniaque iuverunt,[14]

Wortbildungen:

acrimonia, acritas, acriter, acritudo, acrufolius

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1–10] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „2. acer“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 73-75.
[1–10] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1
[11] Edwin Habel, Friedrich Gröbel: Mittellateinisches Glossar. Unveränderter Nachdruck der 2. Auflage. Schöningh, Paderborn 1959, ISBN 3-506-73600-0, DNB 451748891, Spalte 5, Eintrag „acer“

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), Seite 22.
  2. Wikisource-Quellentext „Publius Cornelius Tacitus, De origine et situ Germanorum, VI
  3. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 106.
  4. Aulus Cornelius Celsus, De medicina, Liver VI, 4
  5. Wikisource-Quellentext „Titus Lucretius Carus, De rerum natura, Liber IV
  6. Albius Tibullus, Elegiae, Liber I, V. 77 f.
  7. Wikisource-Quellentext „Titus Lucretius Carus, De rerum natura, Liber III
  8. Wikisource-Quellentext „Titus Lucretius Carus, De rerum natura, Liber IV
  9. Wikisource-Quellentext „Publius Vergilius Maro, Aeneis, Liber XI, V. 708 f.
  10. Wikisource-Quellentext „Titus Lucretius Carus, De rerum natura, Liber II
  11. Wikisource-Quellentext „Marcus Tullius Cicero, Orator, V.
  12. Gaius Sallustius Crispus, Bellum Iugurthinum, 28
  13. Wikisource-Quellentext „Publius Terentius Afer, Phormio, V. 261 f.
  14. Wikisource-Quellentext „Pro Cornelio Balbo, Pro Cornelio Balbo, 40
Ähnliche Wörter:
ager, agger