imago

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

imago (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, f[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ imāgo imāginēs
Genitiv imāginis imāginum
Dativ imāginī imāginibus
Akkusativ imāginem imāginēs
Vokativ imāgo imāginēs
Ablativ imāgine imāginibus

Worttrennung:

i·ma·go, Plural: i·ma·gi·nes

Bedeutungen:

[1] Kunst: künstlerische Nachbildung von jemandem oder etwas; Bild, Bildnis, Abbild
[2] Kult, meist im Plural: aus Wachs gefertigte Totenmaske eines Ahnen, die im Atrium aufbewahrt wurde und beim Leichenzug getragen wurde; Imago
[3] Bild, das von einer Oberfläche reflektiert wird; Spiegelbild
[4] Philosophie, Epikureismus: Bild, das von Objekten ausgesendet wird und vom Auge erfasst wird; Eidolon
[5] Laut, der reflekiert wird; Echo
[6] Bild von etwas nicht real Existierendem; Scheinbild, Schattenbild, Schatten, Trugbild, Phantom
[7] Repräsentierung im Geiste; gestiges Bild, Vorstellung
[8] Rhetorik, Mnemotechnik: mentales Bild
[9] Repräsentierung in Worten; Wortbild, Beschreibung, Fabel
[10] Rhetorik: Vergleich, Gleichnis
[11] übertragen: Person, die einer anderen im Aussehen gleicht; Abbild, Ebenbild
[12] übertragen: Beispiel, Verkörperung

Herkunft:

seit Plautus bezeugt; wahrscheinlich eine Ableitung zu dem uritalischen Verb *imā-je/o-,[1] auf das auch das Verb imitare → la/imitari → la zurückgeht; wenn eine Verwandtschaft mit dem Substantiv aemulus → la besteht, wäre das uritalische Verb *imā-je/o- eine Ableitung zu dem Substantiv *imā-, das sich auf das indogermanische *h₂i-m-h₂- ‚Bild‘ zurückführen ließe[2]
[4] Lehnübersetzung aus dem altgriechischen εἴδωλον (eidōlon→ grc[3]

Synonyme:

[2] im Plural: imagines maiorum

Sinnverwandte Wörter:

[4] effigies, simulacrum

Verkleinerungsformen:

[1] imaguncula

Beispiele:

[1] „ea caussa miles hic reliquit symbolum, / expressam in cera ex anulo suam imaginem, / ut qui huc adferret eiius similem symbolum / cum eo simul me mitteret.“ (Plaut. Pseud. 55–58)[4]
[1] „ego tibi argentum dedi / et dudum adveniens extemplo sumbolum servo tuo, / eri imagine opsignatam epistulam, hic ante ostium.“ (Plaut. Pseud. 1200–1202)[4]
[1] „an statuas et imagines, non animorum simulacra sed corporum, studiose multi summi homines reliquerunt: consiliorum relinquere ac virtutum nostrarum effigiem nonne multo malle debemus summis ingeniis expressam et politam?“ (Cic. Arch. 30)[5]
[2] „longe abest a me regni suspicio; sin quaeris, qui sint Romae regnum occupare conati, ut ne replices annalium memoriam, ex domesticis imaginibus invenies.“ (Cic. Sulla 27)[6]
[2] „Tu P. Clodi cruentum cadaver eiecisti domo, tu in publicum abiecisti, tu spoliatum imaginibus, exsequiis, pompa, laudatione, infelicissimis lignis semiustilatum nocturnis canibus dilaniandum reliquisti.“ (Cic. Mil. 33)[7]
[3] „et quamvis subito quovis in tempore quamque / rem contra speculum ponas, apparet imago;“ (Lucr. 4,155–156)[8]
[3] „nec sum adeo informis: nuper me in litore vidi, / cum placidum ventis staret mare; non ego Daphnin / iudice te metuam, si numquam fallit imago.“ (Verg. ecl. 2,25–27)[9]
[4] „quae quoniam fiunt, tenuis quoque debet imago / ab rebus mitti, summo de corpore rerum.“ (Lucr. 4,63–64)[10]
[4] „nam certe ex vivo Centauri non fit imago, / nulla fuit quoniam talis natura animantis; / verum ubi equi atque hominis casu convenit imago, / haerescit facile extemplo, quod diximus ante, / propter subtilem naturam et tenuia texta.“ (Lucr. 4,739–743)[11]
[4] „Ita, quae mutat, ea corrumpit; quae sequitur sunt tota Democriti: atomi, inane, imagines, quae εἴδωλα nominant, quorum incursione non solum videamus, sed etiam cogitemus;“ (Cic. fin. 1,21)[12]
[4] „Primum igitur aut negandum est esse deos, et Democritus simulacra et Epicurus imagines inducens quodam pacto negat, aut qui deos esse concedant is fatendum est eos aliquid agere idque praeclarum;“ (Cic. nat. 2,76)[13]
[5] „primum secundum villam potissimum, ubi non resonent imagines“ (Var. rust. 3,12)[14]
[5] „pars solidis adlisa locis reiecta sonorem / reddit et interdum frustratur imagine verbi.“ (Lucr. 4,570–571)[15]
[5] „est enim gloria solida quaedam res et expressa, non adumbrata; ea est consentiens laus bonorum, incorrupta vox bene iudicantium de excellenti virtute, ea virtuti resonat tamquam imago;“ (Cic. Tusc. 3,3)[16]
[6] „itaque is occurrunt plerumque imagines mortuorum tumque vel maxume laudi student eosque qui secus quam decuit vixerunt peccatorum suorum tum maxume paenitet.“ (Cic. div. 1,63)[17]
[6] „ipsa sed in somnis inhumati venit imago / coniugis ora modis attollens pallida miris;“ (Verg. Aen. 1,353–354)[18]
[7] „Fingite animis — liberae enim sunt nostrae cogitationes et quae volunt sic intuentur, ut ea cernamus, quae non videmus —, fingite igitur cogitatione imaginem huius condicionis meae, si possimus efficere Milonem ut absolvatis, sed ita, si P. Clodius revixerit — quid voltu extimuistis?“ (Cic. Mil. 79)[7]
[7] „velut iste chorus virtutum in eculeum impositus imagines constituit ante oculos cum amplissima dignitate, ut ad eas cursim perrectura nec eas beata vita a se desertas passura videatur; cum autem animum ab ista pictura imaginibusque virtutum ad rem veritatemque traduxeris, hoc nudum relinquitur, possitne quis beatus esse, quam diu torqueatur.“ (Cic. Tusc. 5,13–14)[19]
[8] „Constat igitur artificiosa memoria locis et imaginibus. […] Imagines sunt formae quaedam et notae et simulacra eius rei, quam meminisse voiumus;“ (Rhet. Her. 3,29)[20]
[9] „quam multas nobis imagines non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum fortissimorum virorum expressas scriptores et Graeci et Latini reliquerunt!“ (Cic. Arch. 14)[21]
[9] „haec a te non multum abludit imago.“ (Hor. sat. 2,3,230)[22]
[10] „Imago est formae cum forma cum quadam similitudine conlatio.“ (Rhet. Her. 4,62)[23]
[10] „valde autem ridentur etiam imagines, quae fere in deformitatem aut in aliquod vitium corporis ducuntur cum similitudine turpioris;“ (Cic. de orat. 2,266)[24]
[11] „nam meu’ pater intus nunc est eccum Iuppiter; / in Amphitruonis vortit sese imaginem / omnesque eum esse censent servi qui vident: / ita vorsipellem se facit quando lubet. / ego servi sumpsi Sosiae mi imaginem,“ (Plaut. Amph. 120–124)[25]
[11] „tuast imago. tam consimilest quam potest.“ (Plaut. Men. 1063)[25]
[12] „Nunc amici, anne inimici sis imago, Alcesime, / mihi sciam, nunc specimen specitur, nunc certamen cernitur.“ (Plaut. Cas. 515–516)[25]

Wortbildungen:

imaginari, imaginarius, imaginifer, imaginosus

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „imago
[1–12] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „imago“ (Zeno.org), Band 2, Spalte 58-60.
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „imago
[1–12] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „imago“ Seite 913.
[1–12] Thesaurus Linguae Latinae. Editus iussu et auctoritate consilii ab academiis societatibusque diversarum nationum electi. 7. Band, 1. Teil I – Intervulsus, Teubner, Leipzig 1932–1964, ISBN 3-322-00000-1, „imago“ Spalte 404–414.

Quellen:

  1. Alfred Ernout, Alfred Meillet: Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots. durch Jacques André vermehrte und korrigierte Neuauflage der 4. Auflage. Klincksieck, Paris 2001, ISBN 2-252-03277-4, Seite 309.
  2. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), Seite 298.
  3. P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „imago“ Seite 913.
  4. 4,0 4,1 Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  5. Marcus Tullius Cicero: Oratio pro P. Sulla, Oratio pro Archia poeta. In: Helmut Kasten (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 3. Auflage. Fasc. 19, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1993, ISBN 3-8154-1189-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, 3. Auflage: 1966), Seite 45.
  6. Marcus Tullius Cicero: Oratio pro P. Sulla, Oratio pro Archia poeta. In: Helmut Kasten (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 3. Auflage. Fasc. 19, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1993, ISBN 3-8154-1189-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, 3. Auflage: 1966), Seite 9.
  7. 7,0 7,1 Marcus Tullius Cicero: Orationes: Pro Milone, Pro Marcello, Pro Ligario, Pro rege Deiotaro, Philippicae I–XIV. In: Albert Curtis Clark (Herausgeber): Orationes. 1. Auflage. Tomus VI, Clarendon Press, Oxford 1900 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis; ohne Seitenangabe)
  8. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 143.
  9. 43.
  10. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 139.
  11. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 165.
  12. Marcus Tullius Cicero: De finibus bonorum et malorum. In: Claudio Moreschini (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 43, K. G. Saur, München/Leipzig 2005, ISBN 3-598-71280-4 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 9–10.
  13. Marcus Tullius Cicero: De natura deorum. In: Wilhelm Ax (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 2. Auflage. Fasc. 45, B. G. Teubner, Stuttgart 1980, ISBN 3-519-01221-9 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1933), Seite 79.
  14. Marcus Terentius Varro; Georgius Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): Rerum rusticarum libri tres. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 146.
  15. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 159.
  16. Marcus Tullius Cicero: Tusculanae disputationes. In: Max Pohlenz (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 44, De Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71220-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1918), Seite 317–318.
  17. Marcus Tullius Cicero: De divinatione, De fato / Timaeus. In: Wilhelm Ax (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 46, B. G. Teubner, Stuttgart 1965 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1938), Seite 32.
  18. Publius Vergilius Maro; Gian Biagio Conte (Herausgeber): Aeneis. 1. Auflage. Walter de Gruyter, Berlin/New York 2009, ISBN 978-3-11-019607-8 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 13.
  19. Marcus Tullius Cicero: Tusculanae disputationes. In: Max Pohlenz (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 44, De Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71220-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1918), Seite 410.
  20. Friedrich Marx, Winfried Trillitzsch (Herausgeber): Incerti auctoris de ratione dicendi ad C. Herennium Lib. IV. In: Scripta quae manserunt omnia. stereotype, korr. und erw. 2. Auflage. Fasc. 2, B. G. Teubner, Leipzig 1964 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1923), Seite 95–96.
  21. Marcus Tullius Cicero: Oratio pro P. Sulla, Oratio pro Archia poeta. In: Helmut Kasten (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 3. Auflage. Fasc. 19, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1993, ISBN 3-8154-1189-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, 3. Auflage: 1966), Seite 40.
  22. Quintus Horatius Flaccus; D. R. Shackleton Bailey (Herausgeber): Opera. sterotype Auflage der 4. Auflage. De Gruyter, Berlin, New York 2008, ISBN 978-3-11-020292-2 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 229.
  23. Friedrich Marx, Winfried Trillitzsch (Herausgeber): Incerti auctoris de ratione dicendi ad C. Herennium Lib. IV. In: Scripta quae manserunt omnia. stereotype, korr. und erw. 2. Auflage. Fasc. 2, B. G. Teubner, Leipzig 1964 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1923), Seite 179.
  24. Marcus Tullius Cicero: De oratore. In: Kazimierz Kumaniecki (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 3, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1995, ISBN 3-8154-1171-8 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1969), Seite 218.
  25. 25,0 25,1 25,2 Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus II: Miles Gloriosus, Mostellaria, Persa, Poenulus, Pseudolus, Rudens, Stichus, Trinummus, Truculentus, Vidularia, Fragmenta, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).

imago (Polnisch)[Bearbeiten]

Substantiv, n[Bearbeiten]

Singular Plural
Nominativ imago imaga
Genitiv imaga imag
Dativ imagu imagom
Akkusativ imago imaga
Instrumental imagiem imagami
Lokativ imagu imagach
Vokativ imago imaga

Worttrennung:

i·ma·go, Plural: i·ma·ga

Aussprache:

IPA: [iˈmaɡɔ], Plural: [iˈmaɡa]
Hörbeispiele: Lautsprecherbild imago (Info), Plural:

Bedeutungen:

[1] Zoologie, Entomologie: Imago, Vollinsekt
[2] Psychologie, Psychoanalyse: Imago

Herkunft:

Entlehnung aus dem lateinischen imago → la[1]

Oberbegriffe:

[1] owad
[2] wyobrażenie

Beispiele:

[1] „Wszelkie procesy życiowe larw zamarły, lecz po wyciągnięciu z pojemnika udało się przywrócić niektóre z nich do życia. Zaczęły się one nawet rozwijać, lecz tylko do fazy imago — żadna nie przeszła metamorfozy do końca.“[2]
[2]

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Polnischer Wikipedia-Artikel „imago
[1, 2] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „imago
[1, 2] Słownik Języka Polskiego – PWN: „imago
[1, 2] Słownik Języka Polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego: „imago
[1, 2] Mirosław Bańko: Wielki słownik wyrazów obcych PWN. 1. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 978-83-01-14455-5, Seite 531.
[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „imago

Quellen:

  1. Mirosław Bańko: Wielki słownik wyrazów obcych PWN. 1. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 978-83-01-14455-5, Seite 531.
  2. Stanisław Janecki, Zbigniew Wojtasiński: Czy człowiek może zmartwychwstać?. In: Wprost. Nummer 16, 20. April 2003, ISSN 0209-1747 (URL, abgerufen am 23. März 2021).

Ähnliche Wörter (Polnisch):

ähnlich geschrieben und/oder ausgesprochen: image