אױטאָ
אױטאָ (Jiddisch)[Bearbeiten]
Substantiv, m, f[Bearbeiten]
| Singular 1 | Singular 2
|
Plural
| |
|---|---|---|---|
| Nominativ | אױטאָ דער | אױטאָ די
|
אױטאָס די
|
| Akkusativ | אױטאָ דעם | אױטאָ די
|
אױטאָס די
|
| Dativ | אױטאָ דעם | אױטאָ דער
|
אױטאָס די
|
Nebenformen:
- salopp, volkssprachlich: אױטע
- regional (auf dem Gebiet der ehemaligen Sowjetunion): אַװטאָ
Worttrennung:
- אױ·טאָ, Plural: אױ·טאָס
Umschrift:
- YIVO: oyto, Plural: oytos
Aussprache:
- IPA: [ˈɔɜ̯tɔ][1]
- Hörbeispiele: —
Bedeutungen:
- [1] motorisiertes Straßenfahrzeug mit einer offenen oder geschlossenen Karosserie und gummibereiften Rädern, das zum Transport von Personen oder Gütern dient
Herkunft:
- Kurzform zu אױטאָמאָביל (YIVO: oytomobil) → yi [2]
Synonyme:
- [1] אױטאָמאָב (YIVO: oytomob) , אױטאָמאָביל (YIVO: oytomobil) , מאַשין (YIVO: mashin)
- [1] veraltet: װאָגען (YIVO: vogen) / װאָגן (YIVO: vogn)
Verkleinerungsformen:
Oberbegriffe:
Unterbegriffe:
- [1] nach Bestandteilen: באַגאַזשניק (YIVO: bagazhnik) , גומערײף (YIVO: gumereyf) , הײַבל (YIVO: haybl) , װינטשױב (YIVO: vintshoyb) , װישער (YIVO: visher) , פּאַנטשער (YIVO: pantsher) , פֿאָנאַר (YIVO: fonar) , רודער (YIVO: ruder) , רײף (YIVO: reyf) , שױבװישער (YIVO: shoybvisher) , שפּיגל (YIVO: shpigl)
- [1] nach Modell: סעדאַן (YIVO: sedan) , פּאַנצער־אױטאָ (YIVO: pantser-oyto) , פֿור (YIVO: fur) , קאָנװערטירקע (YIVO: konvertirke) , קרײסער (YIVO: kreyser)
- [1] nach Verwendung: אַמבולאַנס (YIVO: ambulans) , לאַסטאױטאָ (YIVO: lastoyto) , לעשאױטאָ (YIVO: leshoyto) , מיסטאױטאָ (YIVO: mistoyto) , מעבלפֿור (YIVO: meblfur) , משׂא־פֿור (YIVO: masefur) , שלעפּאױטאָ (YIVO: shlepoyto)
Beispiele:
- [1] „די מיטגלידער פון יודענראַט האָט מען אַרױסגעפירט אין אַ באַזונדערן אױטאָ.“[3] (YIVO: Di mitglider fun yudenrat hot men aroysgefirt in a bazondern oyto.)
- „Die Mitglieder des Judenrates hat man in einem speziellen Auto abgeführt.“
- [1] „איך פֿאַרמאָג אַן אױטאָ.“[4] (YIVO: Ikh farmog an oyto.)
- „איך האָב אַן אײגענעם אױטאָ.“[4] (YIVO: Ikh hob an eygenem oyto.)
- „Ich besitze ein Auto.“[4]
- [1] „אין מײַ, האָט אין ישׂראל באַנקראָטירט די פֿירמע ‚דאָס בעסערע פּלאַץ‘ (‚Better Place‘), װעלכע האָט פֿאַרקױפֿט עלעקטרישע אױטאָס.“[5] (YIVO: In may, hot in Yisroel bankrotirt di firme ‚dos besere plats‘ (‚Better Place‘), velkhe hot farkoyft elektrishe oytos.)
- „Im Mai ist in Israel die Firma ‚Der bessere Ort‘ (‚Better Place‘) bankrottgegangen, die Elektroautos verkauft hat.“
- „Im Mai hat in Israel die Firma ‚Der bessere Ort‘ (‚Better Place‘) bankrottiert, die Elektroautos vertrieben hat.“
- [1] „די קאַמפּאַניע פֿאַר די רעכט פֿון פֿרױען צו זיצן בײַם רודער פֿון אַן אױטאָ האָט זיך אָנגעהױבן װי אַ רוף אױפֿן פֿײסבוק־זײַטל און אין ‚יו־טוב‘־קאַנאַל פֿון לוזשײן אַל־האַדלול, אַ יונגע פֿרױ פֿון סאַודיע, װאָס שטודירט אין אױסלאַנד.“[6] (YIVO: Di kampanye far di rekht fun froyen tsu zitsn baym ruder fun an oyto hot zikh ongehoybn vi a ruf oyfn Feysbuk-zaytl un in ‚Yutub‘-kanal fun Luzheyn al-Hadlul, a yunge froy fun Saudye, vos shtudirt in oysland.)
- „Die Kampagne für das Recht von Frauen am Steuer eines Autos zu sitzen, hat auf der Facebook-Seite und im ‚YouTube‘-Kanal von Luǧayn al-Haḏlūl, einer jungen saudischen Frau, die im Ausland studiert, für Aufschrei/Wirbel gesorgt.“
Charakteristische Wortkombinationen:
- [1] פֿאָרן מיט אַן אױטאָ (YIVO: forn mit an oyto) ‚mit einem Auto fahren‘, פֿירן, שאָפֿירן אַן אױטאָ (YIVO: firn, shofirn an oyto) ‚ein Auto fahren, lenken, steuern‘
- [1] עלעקטרישער/עלעקטרישע אױטאָ (YIVO: elektrisher/elektrishe oyto) ‚Elektroauto‘
Wortbildungen:
- Substantiv: אױטע (YIVO: oyte) , אױטעלע (YIVO: oytele) , אױטאָ־אַקצידענט (YIVO: oytoaktsident) , אױטאָבוס (YIVO: oytobus) , אױטאָ־געלאַף (YIVO: oytogelaf) , אױטאָ־מעכאַניקער (YIVO: oytomekhaniker) , אױטאָסטאָפּ (YIVO: oytostop) , אױטאָסטראַדע (YIVO: oytostrade)
Übersetzungen[Bearbeiten]
- [1] Uriel Weinreich: מאָדערן ענגליש-ייִדיש ייִדיש-ענגליש װערטערבוך. Modern English-Yiddish Yiddish-English Dictionary. New paperback edition, Schocken Books, New York 1987, ISBN 0-8052-0575-6 (Lizenzausgabe des YIVO Institute for Jewish Research, New York 1968), Stichwort »car«, Seite 46 (englisch-jiddischer Teil) sowie Stichwort »אױטאָ«, Seite 786 (jiddisch-englischer Teil).
- [1] ייִדיש װערטערבוך אױפֿן װעב Yiddish Dictionary Online „אױטאָ“
- [1] יודאַ אַ. יאָפֿע, יודל מאַרק: גרױסער װערטערבּוך פֿון דער ייִדישער שפּראַך. באַנד Ⅰ, א – אום, קאָמיטעט פֿאַרן גרױסן װערטערבּוך פֿון דער ייִדישער שפּראַך, ניו־יאָרק תּשכ״ב/1961 (Internet Archive), Stichwort »אױטאָ«, Seite 139.
Quellen:
- ↑ Nach Ane Kleine: Phonetik des Jiddischen. Historische Aspekte und akustische Analysen. Helmut Buske Verlag, Hamburg 2008 (jidische schtudies ; Band 15, ISSN 0720-6666), ISBN 978-3-87548-526-4, Stichpunkt »2.3 Transkriptionszeichen«, Seite 80.
Nach ebenda, Stichpunkt »4.1.4 Vokal /o/«, Seite 123.
Nach ebenda, Stichpunkt »4.1.7 Diphthong /oy/«, Seite 141–145.
Nach ebenda, Stichpunkt »4.2.1 Plosive und Frikative«, Seite 162–168. - ↑ יודאַ אַ. יאָפֿע, יודל מאַרק: גרױסער װערטערבּוך פֿון דער ייִדישער שפּראַך. באַנד Ⅰ, א – אום, קאָמיטעט פֿאַרן גרױסן װערטערבּוך פֿון דער ייִדישער שפּראַך, ניו־יאָרק תּשכ״ב/1961 (Internet Archive), Stichwort »אױטאָ«, Seite 139.
- ↑ מאיר סוכער: דער אומקום פון די האראדענקער יידן [ערשטער באריכט, איבערגעגעבן אין יאר 1945]. In: שמשון מעלצער (Herausgeber): ספר האָראָדענקע [ספר הורודנקה]. פארלאג פון דער האראדענקער לאנדסמאנשאפט אין אמעריקע און ישראל / „אחדות“ בע״מ, New York / תל־אביב תשכ״ד / 1963, Seite 274 (Zitiert nach Internet Archive).
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Nach Uriel Weinreich: מאָדערן ענגליש-ייִדיש ייִדיש-ענגליש װערטערבוך. Modern English-Yiddish Yiddish-English Dictionary. New paperback edition, Schocken Books, New York 1987, ISBN 0-8052-0575-6 (Lizenzausgabe des YIVO Institute for Jewish Research, New York 1968), Stichwort »own«, Seite 227 (englisch-jiddischer Teil).
- ↑ בין סײלז (ייִט״אַ): אױטאָ־סתּירה אין ישׂראל. In: פֿאָרװערטס. The Jewish Daily Forward. 24. Juli 2013 (Onlineausgabe: URL, abgerufen am 21. Mai 2017).
- ↑ שבֿע כּהן: פֿרױען בײַם רודער. In: פֿאָרװערטס. The Jewish Daily Forward. 29. Oktober 2013 (Onlineausgabe: URL, abgerufen am 21. Mai 2017).