byś

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

byś (Niedersorbisch)[Bearbeiten]

Verb, Hilfsverb[Bearbeiten]

Aspekt
imperfektives Verb perfektives Verb
byś
Zeitform Wortform
Präsens Singular (ja) som
Singular (ty) sy
Singular
(wón, wóna, wóno)
jo
Dual (mej) smej
Dual (wej) stej
Dual (wónej) stej
Plural (my) smy
Plural (wy) sćo
Plural (wóni) su
Präteritum
(wón) běšo
(wónej) běštej
(wóni) běchu
ł-Form
(wón) był
(wóna) była
(wóno) było
(wónej) byłej
(wóni) byli
Partizip Aktiv buducy
Partizip Passiv
Adverbialpartizip
Imperativ Singular buź!
Dual butej!
Plural bućo!
Alle weiteren Formen: Flexion:byś

Worttrennung:

byś

Aussprache:

IPA: [ˈbɨɕ]
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] sein, existieren
[a] mit Genitivobjekt
[b] mit Dativobjekt
[c] mit Akkusativobjekt
[d] mit Präposition

Herkunft:

Erbwort aus dem urslawischen *byti[1]

Synonyme:

[1] (landschaftlich) buś

Gegenwörter:

[1] njebyś; brachowaś, felowaś

Beispiele:

[1] Co jo tam?
Was ist dort los?
[1] Co ma to byś?
Was soll das (heißen)?
[1] Jej jo to tak wšojadno, ako byś móžo.
Ihr ist das total egal.
[1] Mója wutšoba njoco se daś byś.
Meine Seele will sich nicht trösten lassen.
[1] Wón njeda se byś.
Er ließ nicht locker.
[1a] Ta drastwa jo stareje mody.
Das ist altmodische Kleidung.
[1b] Tomu tak jo.
Das stimmt.
[1b] Co śi jo?
Was ist mit dir? / Was fehlt dir?
[1c] Tibet dej Tibetarjow byś.
Tibet soll den Tibetern gehören.
[1d] Kak jo to na serbski?
Wie heißt das auf sorbisch?
[1d] Wěcy njejsu k lěpšemu.
Die Dinge stehen nicht zum Besten.
[1d] Wó to mě njejo.
Daran ist mir nicht gelegen.
[1d] Wóna jo z nim.
Sie hält zu ihm.
[1d] Wjele dej za to byś?
Wieviel soll das kosten?

Redewendungen:

[1] byś pśisuźony: zugedacht, vorbestimmt sein
[1] k lěpšemu byś: begünstigen
[1] no, daś jo: nun gut
[1] za tym ako jo: wie dem auch sei; es kommt darauf an
[1a] dobreje mysli byś: gute Laune haben
[1a] njedaś se kšadnjenja byś: das Stehlen nicht lassen können
[1b] (mit vorstehendem Dativobjekt) kmotš byś: jemandes Pate sein
[1b] ja śi budu!: von wegen!
[1b] (mit vorstehendem Dativobjekt) na pomocy byś: jemandem behilflich sein
[1d] na wuměranju byś: im Sterben liegen
[1d] (mit vorstehendem Dativobjekt) pó gubje byś: nach jemandes Geschmack sein
[1d] pśi źiśach byś: Kindermädchen sein, als Kindermädchen arbeiten
[1d] pśi swójźbje byś: verwandt sein
[1d] z domu byś: außer Haus sein
[1d] byś z wjelikego: auf großem Fuß leben
[1d] w (+ Lokativ Plural) byś: mausen
Beispiel: w kulkach, w kale, w jabłukach byś = Kartoffeln, Kohl, Äpfel mausen

Wortbildungen:

byśe, byśko, bytosć, bytostny, bywaś, nabyś, nabywaś, njebyś, póbyś, póbyśe, póbytk, póbywaś, pśebyś, pśewaś, pśibudnosć, pśibydny, pśibyducy, pśibyś, pśibytnik, pśibytnosć, pśibytnostny, pśibytny, pśibywaś, tudybyśe, wóbydnuś, wótbyś, wótbytk, wótbytkowy, wótbytnišćo, wótbytnosć, wótbytny, wótbyty, wóbywaś, wubydnuś, wubyśe, wubywaś, zabydbnosć, zabydnuś, zabyś, zabywały, zabywaŕ, zabywaś, zabywatosć, zabywaty, zbydnuś, zbydny, zbyś, zbytk, zbytkowy, zbytnica, zbytnik, zbytny, zbywaś

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Manfred Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik/Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch. 1. nakład/1. Auflage. Ludowe nakładnistwo Domowina/Domowina-Verlag, Budyšyn/Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, DNB 958593523, Seite 86.

Quellen:

  1. О. Н. Трубачева (Herausgeber): Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Band 3 (*bratrьcь–*cьrky), Издельство « Наука », Москва 1976 (PDF), „*byti“ Seite 155.
Ähnliche Wörter:
biś, błyšć, bliž, bóžc, hyś, piś, pśiś