nomen

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

nōmen (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, n[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ nōmen nōmina
Genitiv nōminis nōminum
Dativ nōminī nōminibus
Akkusativ nōmen nōmina
Vokativ nōmen nōmina
Ablativ nōmine nōminibus

Worttrennung:

nō·men, Genitiv: nō·mi·nis

Aussprache:

IPA: [noːmən]
Hörbeispiele: Lautsprecherbild nomen (klassisches Latein) (Info)

Bedeutungen:

[1] Name, Benennung von jemandem oder etwas
insbesondere: Geschlechtsname (Gentilname) eines freigeborenen Römers
[2] Titel
[3] Ruhm, Ruf, Ansehen
[4] Sprachlehre: Nomen (Nennwort, Namenwort; im traditionellen weiteren Sinn)
[5] Sprachlehre: Eigenname
  • Ablativ: nomine: mit Namen, namens; dem Namen nach; im Namen von jemandem; unter dem Namen / Vorwand

Synonyme:

[4] nominatus

Gegenwörter:

[5] vocabulum – Substantiv/Gattungsname

Unterbegriffe:

[4] nomen substantivum, nomen adjectivum, nomen numerale – Substantiv, Adjektiv, Numerale

Beispiele:

[1] „In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti.“
Im Namen des Vaters [das ist der Herrgott] und des Sohnes [das ist Jesus Christus] und des Heiligen Geistes.
[1] „Nunc quoiius iussu venio et quam ob rem venerim / dicam simulque ipse eloquar nomen meum.“ (Plaut. Amph. prol. 17–18)[1]
[4] „M. Quid est nomen? — D. Nomen est pars orationis declinabilis per casus; sed tempus non significans. — […] — M. Quotuplex est nomen? — D. Duplex: substantivum, & adjectivum. — M. Quod est nomen substantivum? — D. Nomen substantivum est, quod potest in oratione existere per se sine adjectivo. — M. Substantivorum nominum quot sunt differentiae? — D. Differentiae substantivorum nominum sunst sex: proprium, commune, denominativum, diminutivum, verbale, & patronimicum [= patronymicum]. — M. Quod est nomen proprium? — D. Nomen proprium est, quod uni tantùm convenit, ut Romulus, Roma, Tagus. — M. Quod est nomen commune? — D. Nomen commune est, quod pluribus convenit, ut rex, oppidum, flumen. — […] — M. Quod est nomen diminutivum? — D. Nomen diminutivum est, quod significat diminutionem sui principalis, ut à rege regulus, à corpore corpusculum. — M. Quod est nomen verbale? — D. Nomen verbale est, quod à verbo derivatur, ut amor ab amo, á torpeo, torpedo, voluntas, volo, vis. — M. Quod est nomen patronimicum? — D. Nomen patronimicum est, quod loco nominis proprii sustituitur á parentibus, aut majoribus, aut consanguineis derivatur, ut Priamides, filius, vel nepos, vel aliquis ex posteris Priami. […] — M. Quod est nomen adjectivum? — D. Nomen adjectivum est, quod, ut tale, indiget substantivo, saltem subintellecto, cui adjaceat, ut in oratione existat, ut homo bonus, mulier bona, mancipium bonum. — M. Adjectivorum nominum quot sunt differentiae? — D. Adjectivorum nomina alia sunt positiva, ut peritus, justus, prudens. Alia comparativa, ut peritior, justior, prudentior. Alia superlativa, ut peritissimus, justissimus, prudentissimus.“[2]

Redewendungen:

[1] nomen est omen

Charakteristische Wortkombinationen:

[1] nomen mihi est Marcus – ich heiße Markus

Wortbildungen:

[1] praenomen, cognomen, agnomen
pronomen
[4] (Unterbegriffe von nomen substantivum) nomen abstractum, nomen appellativum = nomen commune, nomen collectivum, nomen concretum, nomen loci, nomen materiale, nomen proprium

Entlehnungen:

deutsch: Nomen

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „Nomen
[1–4] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „nomen“ (Zeno.org)
[5] Charlton T. Lewis, Charles Short: A Latin Dictionary. Clarendon Press, Oxford, 1879. Eintrag vocabulum.

Quellen:

  1. Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat), Amphitruo, Vers 17–18.
  2. Marcos Marquez de Medina: Arte explicado y gramático perfecto, dividido en tres partes, Madrid, 1825, S.247-248 (books.google). Angeführte Beispiele kursiv gesetzt (Romulus, Roma, Tagus; rex, oppidum, flumen; regulus, corpusculum; amor, torpedo, voluntas; Priamides; homo bonus, mulier bona, mancipium bonum; peritus, justus, prudens; peritior, justior, prudentior; peritissimus, justissimus, prudentissimus). M. lässt sich als magister (Lehrer) deuten und D. als discipuli (Schüler).