cyclus

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

cyclus (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, m[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ cyclus cyclī
Genitiv cyclī cyclōrum
Dativ cyclō cyclīs
Akkusativ cyclum cyclōs
Vokativ cycle cyclī
Ablativ cyclō cyclīs

Worttrennung:

cy·clus, Genitiv: cy·cli

Bedeutungen:

[1] spätlateinisch: Kreis
[2] spätlateinisch, übertragen: zeitliche Abfolge, Zyklus
[3] spätlateinisch, Medizin: periodischer Wechsel

Herkunft:

Entlehnung aus dem altgriechischen κύκλος (kyklos→ grc[1]

Sinnverwandte Wörter:

[1] circulus, orbis

Beispiele:

[1] „hos dico a signis zodiaci cycli venientes et tam inter se secundo coniunctos, quam omnes parallelos angulis aequalibus persecantes in cardines pervenire,“ (Mart. Cap. 8,824)[2]
[1] „Et dicti poli quod sint axium cycli, ex usu plaustrorum, a poliendo scilicet nominati.“ (Isid. orig. 13,5,5)[3]
[2] „Paschalem cyclum Hippolytus episcopus temporibus Alexandri imperatoris primus conscripsit.“ (Isid. orig. 6,17,1)[4]
[2] „Cyclum autem vocatum eo quod in orbe digestum sit, et quasi in circulo dispositum ordinem conplectat annorum sine varietate et sine ulla arte.“ (Isid. orig. 6,17,3)[4]
[3] „Quem si curare volueris, cyclo curabis.“ (Veget. mulom. 2,5,3)[5]
[3] „Memineris autem onmes valetudines capitis, praecipue veteres periculosas, cyclo oportere curari.“ (Veget. mulom. 2,6,1)[5]
[3] „dandum etiam vinum tenue paruum. sed eo tempore, quo cibamus, adhibenda quoque animi laxatio, quam diachysin vocant, quae fiet aut ludicris rebus aut ioculari facetia, quae singula artis moderatione adhibita cyclorum ductu augeri atque minui debent: praedatio initio, cui perfectio consummata respondeat. Est autem resumptivi cycli ordinatio formanda hoc modo: prima die parvo cibo atque aqua nutritus aegrotans vel, si ferre valuerit, ab omni nutrimento abstentus alia die levi motu erit exercendus atque oleo perungendus.“ (Cael. Aur. chron. 1,1,21)[6]
[3] „Perfecto resumptivo cyclo erit metasyncriticus adhibendus, primo ex parte, dehinc perfectus.“ (Cael. Aur. chron. 1,1,24)[7]

Entlehnungen:

deutsch: Zyklus

Übersetzungen[Bearbeiten]

[2] Lateinischer Wikipedia-Artikel „cyclus
[1–3] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „cyclus“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 1861.
[1–3] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „cyclus
[1–3] Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 4. Band Con – Cyululs, Teubner, Leipzig 1906–1909, ISBN 3-322-00000-1, „cyclus“ Spalte 1584.

Quellen:

  1. Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „cyclus“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 1861.
  2. Martianus Minneus Felix Capella; James Willis (Herausgeber): De nuptiis Philologiae et Mercurii. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1983 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 311.
  3. Isidorus Hispalensis episcopus: Etymologiarum sive originum libri XX. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. 1. Auflage. Tomus II libros XI–XX continens, Oxford 1911 (Scriptorum classicorum bibliotheca Oxoniensis)
  4. 4,0 4,1 Isidorus Hispalensis episcopus: Etymologiarum sive originum libri XX. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. 1. Auflage. Tomus I libros I–X continens, Oxford 1911 (Scriptorum classicorum bibliotheca Oxoniensis)
  5. 5,0 5,1 P. Vegetius Renatus; Ernst Lommatzsch (Herausgeber): Digestorum artis mulomedicinae libri. Accedit Gargili Martialis De curis boum fragmentum. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1903 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 99.
  6. Caelius Aurelianus; Gerhard Bendz (Herausgeber): Celerum passionum libri III. Tardarum passionum libri V. 1. Auflage. Pars I: Cel. Pass. Lib. I–III; Tard. Pass. Lib. I–II, Akademie Verlag, Berlin 1990, ISBN 3-05-000351-0 (Corpus Medicorum Latinorum Volumen VI, 1, Digitalisat), Seite 440.
  7. Caelius Aurelianus; Gerhard Bendz (Herausgeber): Celerum passionum libri III. Tardarum passionum libri V. 1. Auflage. Pars I: Cel. Pass. Lib. I–III; Tard. Pass. Lib. I–II, Akademie Verlag, Berlin 1990, ISBN 3-05-000351-0 (Corpus Medicorum Latinorum Volumen VI, 1, Digitalisat), Seite 442.