axioma

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

axioma (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, n[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ axiōma axiōmata
Genitiv axiōmatis axiōmatum
Dativ axiōmatī axiōmatibus
Akkusativ axiōma axiōmata
Vokativ axiōma axiōmata
Ablativ axiōmate axiōmatibus

Anmerkung zur Schreibung:

Da es sich hierbei um ein griechisches Fremdwort handelt, wurde es in lateinischen Texten häufig griechisch geschrieben und entsprechend flektiert.

Worttrennung:

a·xi·o·ma, Plural: a·xi·o·ma·ta

Bedeutungen:

[1] Philosophie: Axiom, Grundsatz, Grundwahrheit

Herkunft:

Entlehnung aus dem altgriechischen ἀξίωμα (axiōma→ grc[1][2]

Synonyme:

[1] enuntiatio, proloquium, pronuntiatum

Beispiele:

[1] „Quid significet et quid a nostris appellatum sit, quod ‚axioma‘ dialectici dicunt;“ (Gell. 16, 8, pr.)[3]
[1] „Nunc quaedam, quae quasi axiomata Graeci vocant, praemittere oportebit, quae tunc demum, quo spectare videantur, intellegemus, cum de uniuscuiusque rei demonstratione tractabimus.“ (Boeth. inst. mus. 2,5)[4]
  • Griechisch:
[1] „in primis enim hoc traditur: omne pronuntiatum (sic enim mihi in praesentia occurrit ut appellarem ἀξίωμα, utar post alio, si invenero melius) – id ergo est pronuntiatum, quod est verum aut falsum.“ (Cic. Tusc. 1,14)[5]
[1] „explicandaque vis est ratioque enuntiationum quae Graeci ἀξιώματα vocant;“ (Cic. fat. 1)[6]
[1] „itaque contendit omnis nervos Chrysippus, ut persuadeat omne ἀξίωμα aut verum esse aut falsum.“ (Cic. fat. 21)[7]

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „axioma
[1] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „axioma“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 768.
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „axioma
[1] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1 Seite 61.
[1] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „axioma“ Seite 243.

Quellen:

  1. Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „axioma“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 768
  2. Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1 Seite 61
  3. Aulus Gellius: Noctes Atticae. recensuit Carolus Hosius. stereotype Auflage der 1. Auflage. Volumen II: Libri XI–XX, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1981 (Erstauflage 1903), ISBN 3-519-01385-1 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 171.
  4. Anicius Manlius Severinus Boethius; Gottfried Friedlein (Herausgeber): De institutione arithmetica libri duo, De institutione musica libri quinque. Accedit geometria quae fertur Boetii. 1. Auflage. Teubner, Leipzig 1867 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 231.
  5. Marcus Tullius Cicero: Tusculanae disputationes. In: Max Pohlenz (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 44, De Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71220-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1918), Seite 224.
  6. Marcus Tullius Cicero: De divinatione, De fato / Timaeus. In: Wilhelm Ax (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 46, B. G. Teubner, Stuttgart 1965 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1938), Seite 130.
  7. Marcus Tullius Cicero: De divinatione, De fato / Timaeus. In: Wilhelm Ax (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 46, B. G. Teubner, Stuttgart 1965 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1938), Seite 140.