abundare

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

abundare (Latein)[Bearbeiten]

Verb[Bearbeiten]

Zeitform Person Wortform
Präsens 1. Person Singular abundō
2. Person Singular abundās
3. Person Singular abundat
1. Person Plural abundāmus
2. Person Plural abundātis
3. Person Plural abundant
Perfekt 1. Person Singular abundāvī
Imperfekt 1. Person Singular abundābam
Futur 1. Person Singular abundābō
PPP abundātus
Konjunktiv Präsens 1. Person Singular abundem
Imperativ Singular abundā
Plural abundāte
Alle weiteren Formen: Flexion:abundare

Worttrennung:

ab·un·da·re

Bedeutungen:

[1] intransitiv: sehr viel oder zu viel Wasser mit sich führen; überströmen, überfluten, überfließen
[2] intransitiv, übertragen: völlig mit etwas erfüllt sein; überströmen
[3] intransitiv, übertragen: in großer Menge aufkommen; hervorströmen, hervorwachsen
[4] intransitiv, mit Ablativ: völlig mit einer Flüssigkeit erfüllt sein
[5] intransitiv, übertragen, mit Ablativ: etwas im Überfluss haben, über etwas im Überfluss verfügen

Herkunft:

Ableitung zu dem Verb undare → la mti dem Präfix ab- → la[1]

Beispiele:

[1] „hoc tectum aquam venire oportet per fistulam et eam potius per canales angustas serpere, quae facile extergeri possint (si enim late ibi diffusa aqua, et inquinatur facilius et bibitur inutilius), et ex eis caduca quae abundat per fistulam exire, ne luto aves laborent.“ (Var. rust. 3,5,2)[2]
[1] „sed primum quicquid aquai / tollitur in summaque fit ut nihil umor abundet, / partim quod validi verrentes aequora venti / deminuunt radiisque retexens aetherius sol, / partim quod supter per terras diditur omnis:“ (Lucr. 5,264–268)[3]
[1] „nec tanto possent venientes opprimere imbri, / flumina abundare ut facerent camposque natare, / si non extructis foret alte nubibus aether.“ (Lucr. 6,266–268)[4]
[2] „amoenitates omnium venerum et venustatum adfero / ripisque superat mi atque abundat pectus laetitia meum.“ (Plaut. Stich. 278–279)[5]
[3] „Praeterea omnis odor fumus vapor atque aliae res / consimiles ideo diffusae e rebus abundant,“ (Lucr. 4,90–91)[6]
[3] „semper enim summum quicquid de rebus abundat, / quod iaculentur.“ (Lucr. 4,145–146)[7]
[3] „nam quod multa fuere in terris semina rerum, / tempore quo primum tellus animalia fudit, / nil tamen est signi mixtas potuisse creari / inter se pecudes compactaque membra animantum, / propterea quia quae de terris nunc quoque abundant / herbarum genera ac fruges arbustaque laeta / non tamen inter se possunt complexa creari, / sed res quaeque suo ritu procedit, et omnes / foedere naturae certo discrimina servant.“ (Lucr. 5,916–924)[8]
[3] „sic igitur toti caelo terraeque putandumst / ex infinito satis omnia suppeditare, / unde repente queat tellus concussa moveri / perque mare ac terras rapidus percurrere turbo, / ignis abundare Aetnaeus, flammescere caelum;“ (Lucr. 6,665–669)[9]
[4] „Quod superest, umore novo mare flumina fontes / semper abundare et latices manare perennis / nil opus est verbis: magnus decursus aquarum / undique declarat.“ (Lucr. 5,261–264)[10]
[4] bildlich: „meretricem ego item esse reor, mare ut est: / quod des devorat nec datis umquam abundat.“ (Plaut. Truc. 568–569)[5]
[5] „quattuor enim menses est praegnas et tunc parit, cum pabulo abundat terra.“ (Var. rust. 2,4,7)[11]
[5] „peditatu, quem antea habuerit, se fore contentum dicit neque fortunam temptaturum aut acie dimicaturum, sed, quoniam abundet equitatu, perfacile esse factu frumentationìbus pabulationibusque Romanos prohibere.“ (Caes. Gall. 7,64,2)[12]

Wortbildungen:

abundabilis, abundans, abundatio, exabundare

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1–5] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „abundo“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 45.
[1, 2, 5] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „abundo
[1–5] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „abundo“ Seite 17–18.
[1–5] Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 1. Band A – Amyzon, Teubner, Leipzig 1900, ISBN 3-322-00000-1, „abundo“ Spalte 231–236.

Quellen:

  1. P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „abundo“ Seite 17.
  2. Marcus Terentius Varro; Georgius Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): Rerum rusticarum libri tres. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 122–123.
  3. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 197.
  4. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 255.
  5. 5,0 5,1 Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus II: Miles Gloriosus, Mostellaria, Persa, Poenulus, Pseudolus, Rudens, Stichus, Trinummus, Truculentus, Vidularia, Fragmenta, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  6. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 140.
  7. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 143.
  8. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 222.
  9. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 270.
  10. Titus Lucretius Carus; Marcus Deufert (Herausgeber): De rerum natura. 1. Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2019, ISBN 978-3-11-026251-3 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 197.
  11. Marcus Terentius Varro; Georgius Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): Rerum rusticarum libri tres. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1912 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 86.
  12. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 135.