autumare

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

autumare (Latein)[Bearbeiten]

Verb[Bearbeiten]

Zeitform Person Wortform
Präsens 1. Person Singular autumō
2. Person Singular autumās
3. Person Singular autumat
1. Person Plural autumāmus
2. Person Plural autumātis
3. Person Plural autumant
Perfekt 1. Person Singular autumāvī
Imperfekt 1. Person Singular autumābam
Futur 1. Person Singular autumābō
PPP autumātus
Konjunktiv Präsens 1. Person Singular autumem
Imperativ Singular autumā
Plural autumāte
Alle weiteren Formen: Flexion:autumare

Anmerkung zum Gebrauch:

Das Verb autumare ist archaisch und poetisch. Es wurde im Spätlatein als Archaismus wieder aufgegriffen.[1]

Worttrennung:

au·tu·ma·re

Aussprache:

IPA: []
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] eine Meinung äußern; behaupten, sagen
[2] zur Sprache bringen; erwähnen
[3] nennen, bezeichnen
[4] in Gedanken einer Meinung sein; behaupten, meinen

Herkunft:

seit Plautus bezeugt; die Etymologie ist nicht geklärt; vielleicht eine Ableitung zu der Konjunktion autem → la wie negare → la zu nec → la[2][1]

Sinnverwandte Wörter:

[1] affirmare, asseverare, confirmare, dicere
[4] opinari, putare, reri, suspicari

Gegenwörter:

[1] negare

Beispiele:

[1] „quattuor viros sopori se dedisse hic autumat:“ (Plaut. Amph. 306)[3]
[1] „‚nescioquem‘ loqui autumat; mihi certo nomen Sosiaest.“ (Plaut. Amph. 332)[3]
[1] „egomet mihi non credo, quom illaec autumare illum audio;“ (Plaut. Amph. 416)[3]
[1] „tun terrae me odium esse autumas?“ (Plaut. Bacch. 822)[3]
[1] „nunc ut mihi te volo esse autumo.“ (Plaut. Capt. 236)[3]
[1] „di inmortales, iterum gnatus videor, si vera autumas.“ (Plaut. Capt. 891)[3]
[1] „di me ex perdita seruatam cupiunt si vera autumas.“ (Plaut. Epid. 644)[3]
[1] „omnis res gestas esse Athenis autumant,“ (Plaut. Men. 8)[3]
[1] „nam res plurumas pessumas, quom advenit, ad- / -fert, quas si autumem omnis, nimis longu’ sermost.“ (Plaut. Men. 759–760)[3]
[1] „sed longe ab Athenis esse se gnatam autumet;“ (Plaut. Pers. 151)[4]
[1] „ipsus sese ut neget esse eum qui siet / meque ut esse autumet qui ipsus est.“ (Plaut. Pseud. 929–930)[4]
[1] „factum id esse hic non negat, / neque se pigere et deinde facturum autumat.“ (Ter. Haut. 19–20)[5]
[1] „Socraticum quidam tyranno misse Aristippum autumant“ (Lucil. 742)[6]
[1] „O funde noster, seu Sabine seu Tiburs — / (nam te esse Tiburtem autumant, quibus non est / cordi Catullum laedere:“ (Catull. 44, 1–3)[7]
[1] „per hos eosdem, ut Plato in Symposio autumat, cuncta denuntiata et magorum varia miracula omnesque praesagiorum species reguntur.“ (Apul. Soc. 6)[8]
[1] „ex hac igitur sublimiore daemonum copia Plato autumat singulis hominibus in vita agenda testes et custodes additos, qui nemini conspicui semper adsint, arbitri omnium non modo actorum verum etiam cogitatorum.“ (Apul. Soc. 16)[9]
[2] „audivistin tu hodie me illi dicere ea quae illa autumat?“ (Plaut. Amph. 752)[3]
[2] „neque pol me insanum, Hegio, esse creduis / neque fuisse umquam, neque esse morbum quem istic autumat.“ (Plaut. Capt. 605–606)[3]
[3] „sed quid tu? confitere, ut te autumo?“ (Plaut. Pers. 214)[4]
[3] „verum si recta coniecto, quod profecto prudentes viri divinationem autumant, ab isto titubante et saepius vaccillante vestigio deque nimio pallore corporis et assiduo suspiritu, immo et ipsis maerentibus oculis tuis, amore nimio laboras.“ (Apul. met. 5, 25)[10]
[4] „sin east quam incerte autumo, hanc congrediar astu.“ (Plaut. Epid. 545)[3]
[4] „quem mala stultitia et quemcumque inscitia veri / caecum agit, insanum Chrysippi porticus et grex / autumat.“ (Hor. serm. 2, 3, 43–45)[11]
[4] „‚aerumna‘ quid opus est, tamquam parum sit, si dicatur ‚queo‘, horridum? ‚reor‘ tolerabile, ‚autumo‘ tragicum, ‚prolem‘ dicendi versu est ius, ‚prosapia‘ insulsum.“ (Quint. inst. 8, 3, 26)[12]

Wortbildungen:

autumator

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1, 4] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „autumo“ (Zeno.org) Band 1, Spalte 751.
[1, 4] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1 Seite 59.
[1–4] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „autumō“ Seite 242.
[1, 4] Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 2. Band An – Byzeres, Teubner, Leipzig 1901–1906, ISBN 3-322-00000-1, „autumo“ Spalte 1605–1607.

Quellen:

  1. 1,0 1,1 Alfred Ernout, Alfred Meillet: Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots. durch Jacques André vermehrte und korrigierte Neuauflage der 4. Auflage. Klincksieck, Paris 2001, ISBN 2-252-03277-4, Seite 61.
  2. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), „autumo“ Seite 61.
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  4. 4,0 4,1 4,2 Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  5. Publius Terentius Afer; Robert Kauer, Wallace Martin Lindsay (Herausgeber): Comoediae. supplementa apparatus curavit Otto Skutsch. Nachdruck der erweiterten 1. Auflage. Oxford 1961 (Erstauflage 1958) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis), Seite 57.
  6. Gaius Lucilius; Friedrich Marx (Herausgeber): C. Lucilii Carminum Reliquiae. 1. Auflage. Volumen prius: Prolegomena Testimona Fasti Luciliani Carminum Reliquiae Indices, B. G. Teubner, Leipzig 1904, Seite 51.
  7. Catullus Veronensis; Werner Eisenhut (Herausgeber): Liber. 1. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1983 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 29.
  8. Apuleius Platonicus Madaurensis; Claudio Moreschini (Herausgeber): De philosophia libri. 1. Auflage. Volumen III, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1991, ISBN 978-3-598-71055-1 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 15–16.
  9. Apuleius Platonicus Madaurensis; Claudio Moreschini (Herausgeber): De philosophia libri. 1. Auflage. Volumen III, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1991, ISBN 978-3-598-71055-1 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 27.
  10. Apuleius Platonicus Madaurensis; Rudolf Helm (Herausgeber): Metamorphoseon libri XI. erweiterte, stereotype 3. Auflage. Volumen I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71055-1 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1931), Seite 123.
  11. Quintus Horatius Flaccus; D. R. Shackleton Bailey (Herausgeber): Opera. sterotype Auflage der 4. Auflage. De Gruyter, Berlin, New York 2008, ISBN 978-3-11-020292-2 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 217.
  12. Marcus Fabius Quintilianus: Institutionis Oratoriae Libri XII. Edidit Ludwig Radermacher, addenda et corrigenda collegit et adiecit Vinzenz Buchheit. korrigierte, stereotype 1. Auflage. Pars prior libros I–VI continens, B. G. Teubner, Leipzig 1971 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 84.