auspicium

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

auspicium (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, n[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ auspicium auspicia
Genitiv auspiciī auspiciōrum
Dativ auspiciō auspiciīs
Akkusativ auspicium auspicia
Vokativ auspicium auspicia
Ablativ auspiciō auspiciīs

Worttrennung:

au·spi·ci·um, Genitiv: au·spi·cii

Bedeutungen:

[1] Religion: Beobachtung von Vögeln, um daraus Vorzeichen zu erkennen; Vogelschau
[2] Religion: Vorzeichen, das aus der Vogelschau gewonnen wurde
[3] Religion: Recht auf Vogelschau
[4] übertragen, meist im Ablativ mit Genitiv oder Adjektiv: Oberbefehl, Leitung, Kommando
[5] Religion, übertragen: göttliches Zeichen jeglicher Art; Vorzeichen, Vorbedeutung, Wahrzeichen, Omen
[6] übertragen: Anfang, Beginn

Herkunft:

seit Naevius[1] bezeugte Ableitung zu dem Substantiv auspex → la mit dem Suffix -ium → la[2]

Sinnverwandte Wörter:

[2] augurium
[4] arbitrium, auctoritas, imperium, potestas, voluntas
[5] omen
[6] exordium, principium

Beispiele:

[1] „an te auspicium commoratum est an tempestas continet / qui non abiisti ad legiones, ita uti dudum dixeras?“ (Plaut. Amph. 690–691)[3]
[1] „tu, Iuppiter, qui isdem quibus haec urbs auspiciis a Romulo es constitutus,“ (Cic. Catil. 1,33)[4]
[1] „servabant auspicia reges; quae hic consul augurque neglexit, neque solum legibus contra auspicia ferendis sed etiam conlega una ferente eo quem ipse ementitis auspiciis vitiosum fecerat.“ (Cic. Phil. 3,9)[5]
[2] „hinc oscines dicuntur apud augures, quae ore faciunt auspicium.“ (Varo. LL 6,76)[6]
[2] „quanto metu senatus, quanta sollicitudine civitas tum a te liberata est cum conlegam tuum, depositis inimicitiis, oblitus auspiciorum a te ipso augure populi Romani nuntiatorum, illo primum die conlegam tibi esse voluisti, tuus parvus filius in Capitolium a te missus pacis obses fuit!“ (Cic. Phil. 1,31)[7]
[2] „malunt enim disserere nihil esse in auspiciis quam quid sit ediscere.“ (Cic. div. 1,105)[8]
[3] „tum enim bella gerere nostri duces incipiunt, cum auspicia posuerunt.“ (Cic. nat. 2,9)[9]
[4] „quod multa Thebano poplo acerba obiecit funera, / id vi et virtute militum victum atque expugnatum oppidum est / imperio atque auspicio mei eri Amphitruonis maxume.“ (Plaut. Amph. 190–192)[3]
[4] „me a portu praemisit domum ut haec nuntiem uxori suae, / ut gesserit rem publicam ductu, imperio, auspicio suo.“ (Plaut. Amph. 195–196)[3]
[5] „quid ego nunc agam? ne ego edepol veni huc auspicio malo.“ (Plaut. Aul. 447)[3]
[6]

Entlehnungen:

deutsch: Auspizium

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1–6] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „auspicium“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 743-744.
[1–6] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „auspicium
[1–6] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „auspicium“ Seite 239.
[1, 2, 4–6] Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 2. Band An – Byzeres, Teubner, Leipzig 1901–1906, ISBN 3-322-00000-1, „auspicium“ Spalte 1542–1549.
[1–5] Georg Wissowa: Auspicium. In: Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (RE). Band II,2, Stuttgart 1896, Spalte 2580–2587.

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), „avis“ Seite 65.
  2. P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „auspicium“ Seite 239.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  4. Marcus Tullius Cicero: Orationes in L. Catilinam quattuor. In: Tadeusz Maslowski (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. 1. Auflage. Fasc. 17, B. G. Teubner, München/Leipzig 2003, ISBN 3-598-71187-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 30.
  5. Marcus Tullius Cicero: In M. Antonium orationes Philippicae XIV. In: Paolo Fedeli (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. 2. Auflage. Fasc. 28, B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1986, ISSN 0233-1160 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1982), Seite 59.
  6. Marcus Terentius Varro; Georg Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): De lingua Latina. Quae supersunt. Accedunt grammaticorum Varronis librorum fragmenta. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1910 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 84.
  7. Marcus Tullius Cicero: In M. Antonium orationes Philippicae XIV. In: Paolo Fedeli (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. 2. Auflage. Fasc. 28, B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1986, ISSN 0233-1160 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1982), Seite 11–12.
  8. Marcus Tullius Cicero: De divinatione, De fato / Timaeus. In: Wilhelm Ax (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 1. Auflage. Fasc. 46, B. G. Teubner, Stuttgart 1965 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1938), Seite 50–51.
  9. Marcus Tullius Cicero: De natura deorum. In: Wilhelm Ax (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. stereotype 2. Auflage. Fasc. 45, B. G. Teubner, Stuttgart 1980, ISBN 3-519-01221-9 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1933), Seite 52.