acus

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

acus (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, f[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ acus acūs
Genitiv acūs acuum
Dativ acuī acibus
Akkusativ acum acūs
Vokativ acus acūs
Ablativ acū acibus

Worttrennung:

a·cus, Genitiv: a·cus

Bedeutungen:

[1] Technik, Handwerk: Nadel
[2] Nadel zum Feststecken von Frisuren; Haarnadel

Herkunft:

seit Plautus bezeugt; vielleicht eine Ableitung zu dem uritalischen Adjektiv *aku- (wahrscheinlich in acupedius → la und acuere → la erhalten), das sich auf das indogermanische *h₂eḱ-u- ‚spitz‘ zurückführen lässt, oder eine separate Ableitung zu dem nominalen Stamm *ak-[1]

Beispiele:

[1] „si acum, credo, quaereres, / acum invenisses, sei appareret, iam diu.“ (Plaut. Men. 238–239)[2]
[2] „aut zonulam aut ricam aut acum“ (Sept. poet. 1)[3]

Redewendungen:

[1] acu tangere

Wortbildungen:

aculeus

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „acus
[1, 2] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „3. acus“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 97.
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „acus
[1, 2] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „acus¹“ Seite 35.
[1, 2] Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 1. Band A – Amyzon, Teubner, Leipzig 1900, ISBN 3-322-00000-1, „“ Spalte 468–470.

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), „acu-“ Seite 23.
  2. Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  3. Jürgen Blänsdorf (Herausgeber): Fragmenta poetarum Latinorum epicorum et lyricorum. Praeter Enni Annales et Ciceronis Germanicique Aratea. 4. vermehrte Auflage. De Gruyter, Berlin, New York 2011, ISBN 978-3-11-020915-0, Seite 350.

Substantiv, n[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ acus acera
Genitiv aceris acerum
Dativ acerī aceribus
Akkusativ acus acera
Vokativ acus acera
Ablativ acere aceribus

Worttrennung:

a·cus, Genitiv: a·ce·ris

Bedeutungen:

[1] Landwirtschaft: Spreu

Herkunft:

seit Cato bezeugtes Erbwort aus dem uritalischen *akos, das sich auf das indogermanische *h₂eḱ-os ‚Schärfe; Spreu‘ zurückführen lässt; urverwandt mit dem altgriechischen ἀκοστή (akostē→ grc, gotischen 𐌰𐌷𐍃 (ahs) → got sowie althochdeutschen ehir → goh[1]

Beispiele:

[1] „Stercus unde facias: stramenta, lupinum, paleas, fabalia, acus, frondem iligneam, querneam.“ (Cato agr. 37,2)[2]
[1] „paleas triticeas et hordeaceas, acus fabaginum, vicia vel de lupino, item de ceteris frugibus omnia condito.“ (Cato agr. 54,2)[3]
[1] „posteaquam transierunt ad culcitas, quod in eas acus aut tomentum aliudve quid calcabant, ab inculcando culcita dicta.“ (Var. LL 5,167)[4]

Wortbildungen:

aceratus, acerosus

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „1. acus“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 97.
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „acus
[1] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „acus²“ Seite 35.

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), „acus, -eris“ Seite 23–24.
  2. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 43.
  3. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 56.
  4. Marcus Terentius Varro; Georg Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): De lingua Latina. Quae supersunt. Accedunt grammaticorum Varronis librorum fragmenta. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1910 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 51.