accedere

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

accedere (Latein)[Bearbeiten]

Verb[Bearbeiten]

Zeitform Person Wortform
Präsens 1. Person Singular accēdō
2. Person Singular accēdis
3. Person Singular accēdit
1. Person Plural accēdimus
2. Person Plural accēditis
3. Person Plural accēdunt
Perfekt 1. Person Singular accessī
Imperfekt 1. Person Singular accēdēbam
Futur 1. Person Singular accēdam
PPP accessus
Konjunktiv Präsens 1. Person Singular accēdam
Imperativ Singular accēde
Plural accēdite
Alle weiteren Formen: Flexion:accedere

Alternative Schreibweisen:

adcedere

Worttrennung:

ac·ce·de·re

Bedeutungen:

[1] intransitiv: sich an einen Ort heranbewegen; herantreten, herankommen
[2] intransitiv, Militär: sich feindlich heranbegewegen; heranrücken, anrücken
[3] intransitiv: Zugang bekommen, herankommen, hereinkommen, eindringen
[4] intransitiv: sich in der Lebenszeit nähern, in der Zeit herankommen
[5] intransitiv: (von der Zeit) herantreten, herankommen, heranziehen, sich nähern, nahen
[6] intransitiv: einen Zusatz darstellen, hinzukommen
[7] intransitiv, übertragen: zuteilwerden, zufallen

Herkunft:

Ableitung zu dem Verb cedere → la mit dem Präfix ad- → la[1]

Gegenwörter:

[1] abscedere
[6] abire

Beispiele:

[1] „attat, illic huc iturust. ibo ego illic obviam, / neque ego hunc hominem huc hodie ad aedis has sinam / umquam accedere;“ (Plaut. Amph. 263–264)[2]
[1] „accedam atque hanc appellabo et subparasitabor patri.“ (Plaut. Amph. 515)[2]
[1] „atque illuc susum escendero: inde optume aspellam virum / de supero, quom huc accesserit; faciam ut sit madidus sobrius.“ (Plaut. Amph. 1000–1001)[2]
[1] „et ecce de inproviso ad nos accedit cana Veritas, / Attices philosophiae alumna“ (Var. Men. 141)[3]
[1] „primum venit in urbem atque intra muros; deinde accedit prodius atque introit domum, id est intra priuatos muros“ (Var. Men. 574)[4]
[2] „Cognito Caesaris adventu Ariovistus legatos ad eum mittit: quod antea de conloquio postulasset,id per se fieri licere, quoniam propius accessisset seque id sine periculo facere posse existimaret.“ (Caes. Gall. 1,42,1)[5]
[2] „Dum haec in conloquio geruntur, Caesari nuntiatum est equites Ariovisti propius tumulum accedere et ad nostros adequitare, lapides telaque in nostros conicere.“ (Caes. Gall. 1,46,1)[6]
[2] „ipse triplici instructa acie usque ad castra hostium accessit.“ (Caes. Gall. 1,51,1)[7]
[3] „ventus ad praefurnium caveto ne accedat: inibi austrum caveto maxime.“ (Cato agr. 38,4)[8]
[3] „Quo labra doliorum circumlinas, ut bene odorata sint et ne quid viti in vinum accedat,“ (Cato agr. 107,1)[9]
[3] „amphoras operito, ne aqua accedat,“ (Cato agr. 113,2)[10]
[4] „ubi aetas accessit ad annos XXXVI, tum aedificare oportet, si agrum consitum habeas.“ (Cato agr. 3,1)[11]
[5] „atque quanto, nox, fuisti longior hac proxuma, / tanto brevior dies ut fiat faciam, ut aeque disparet / et dies e nocte accedat.“ (Plaut. Amph. 548–550)[2]
[6] „cum tortus erit, longus p. XLVIIII: in commissura abibit p. III, rel. erit p. XLVI. ubi extentus erit, accedent p. V: longus erit p. LI.“ (Cato agr. 135,4)[12]
[6] „a quo usura, quod in sorte accedebat, impendium appellatum; quae cum accederet ad sortem usu, usura dicta, ut sors quod suum fit sorte.“ (Var. LL 5, 183)[13]
[6] „Quibus rebus cognitis, cum ad has suspiciones certissimae res accederent, quod per fines Sequanorum Helvetios traduxisset, quod obsides inter eos dandos eurasset, quod ea omnia non modo iniussu suo et civitatis, sed etiam inscientibus ipsis fecisset, quod a magistratu Haeduorum accusaretur, satis esse causae arbitrabatur, quare in eum aut ipse animadverteret aut civitatem animadvertere iuberet.“ (Caes. Gall. 1,19,1)[14]
[7] „num tibi aut stultitia accessit aut superat superbia?“ (Plaut. Amph. 709)[2]

Wortbildungen:

accessa, accessibilis, accessio, accessus

Entlehnungen:

französisch: accéder

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1, 2, 4–6] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „accedo“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 49–51.
[1, 2, 4] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „accedo
[1–7] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „accedo“ Seite 19–20.

Quellen:

  1. P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „accedo“ Seite 19.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  3. Marcus Terentius Varro; Raymond Astbury (Herausgeber): Saturarum Menippearum fragmenta. 2. Auflage. K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71236-7 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 26.
  4. Marcus Terentius Varro; Raymond Astbury (Herausgeber): Saturarum Menippearum fragmenta. 2. Auflage. K. G. Saur, München/Leipzig 2002, ISBN 3-598-71236-7 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 95.
  5. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 19.
  6. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 22.
  7. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 24.
  8. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 45.
  9. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 77.
  10. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 81.
  11. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 11.
  12. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 90.
  13. Marcus Terentius Varro; Georg Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): De lingua Latina. Quae supersunt. Accedunt grammaticorum Varronis librorum fragmenta. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1910 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 56.
  14. Gaius Iulius Caesar: Bellum Gallicum. In: Wolfgang Hering (Herausgeber): Commentarii. stereotype 1. Auflage. Vol. I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71127-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1987), Seite 8–9.