abbreviatio

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

abbreviātiō (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, f[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ abbreviātiō abbreviātiōnēs
Genitiv abbreviātiōnis abbreviātiōnum
Dativ abbreviātiōnī abbreviātiōnibus
Akkusativ abbreviātiōnem abbreviātiōnēs
Vokativ abbreviātiō abbreviātiōnēs
Ablativ abbreviātiōne abbreviātiōnibus

Alternative Schreibweisen:

adbreviatio

Worttrennung:

ab·bre·vi·a·tio, Plural: ab·bre·vi·a·ti·o·nes

Aussprache:

IPA: []
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] spätlateinisch, mittellateinisch, Linguistik: Vorgang, etwas Geschriebenes zu verkürzen, oder dessen Ergebnis: Abkürzung, Verkürzung, Zusammenfassung, Kurzdarstellung
[2] spätlateinisch: Verringerung, Verminderung
[3] mittellateinisch, Handel: teilweise Begleichung einer Schuld, Verrechnung

Herkunft:

Ableitung zu dem Verb abbreviare → la[1] mit dem Suffix -tio → la

Sinnverwandte Wörter:

[2] imminutio

Beispiele:

[1] „Universas quas de Patre et Filio scripseras quaestiones, prout Dei gratia praestitit, arbitror absolutas: si tamen hoc apud te verum est, tua religiosa prudentia iudicabit: quamvis fateas et coarctatione temporis, et rei festinatione, et ipso arido angusti mei sermonis eloquio, summas earum me potius tetigisse quam plenitudinem prosecutum; quia non ut librum, sicut praedixi, scirbere, coeperam, sed ut quasi cuiusdam abbreviationis de fide quaedam taxatio signaretur;“ (Faustin. trin. 7, 1)[2]
[1] „Volentem me parvo subvectum navigio oram tranquilli litoris stringere et minutos de priscorum, ut quidam ait, stagnis pisciculos legere, in altum, frater Castali, laxari vela compellis relictoque opusculo, quod intra manus habeo, id est, de adbreviatione chronicorum, suades, ut nostris verbis duodecem Senatoris volumina de origine actusque Getarum ab olim et usque nunc per generationes regesque descendentem in uno et hoc parvo libello choartem:“ (Iord. Get. praef. 1)[3]
[1] „Asserit enim sic Christum promissum, ut praedicato eo cessaret Lex: non tota, quia abbreviatio facta Legis est, quae compendio daret salutem;“ (Ambrosiast. Rom. praef.)[4]
[1] „Sed haec abbreviatio, aut illud intelligitur, quod Dominus dicit: Omnem legem et prophetas in duobus praeceptis dilectionis Dei et proximi pendere : aut propter ipsam Orationem dominicam, vel symboli brevitatem, in quibus (ut praedictum est) omnem Scripturarum coarctari (cernimus) latitudinem.“ (Isid. sent. 1, 21, 2)[5]
[1] „tum primum Graece scribent et Graecos characteres et syllabarum abbreviationes citius capient.“[6]
[2] „consummationem enim et adbreviationem Dominus Deus exercituum faciet in medio omnis terrae“ (Vulg. Is. 10, 23)[7]
„Denn fest beschlossene Vernichtung vollstreckt der Herr, der GOTT der Heerscharen, inmitten der ganzen Erde.“[8]
[2] „et nunc nolite inludere ne forte constringantur vincula vestra consummationem enim et adbreviationem audivi a Domino Deo exercituum super universam terram“ (Vulg. Is. 28, 22)[9]
„Darum spottet nicht weiter, sonst werden eure Fesseln noch stärker. Denn das Ende für die ganze Erde ist beschlossen. Gehört habe ich es vom Herrn, dem GOTT der Heerscharen.“[10]
[2] „Quae consummatio et abbreviatio praecessura quae potest esse, nisi iudicii futuri?“ (Isid. fid. cath. 1, 61, 9)[11]
[3]

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „abbreviatio
[1] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „abbreviatio“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 8.
[1] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1, Seite 1.
[1, 3] Edwin Habel, Friedrich Gröbel: Mittellateinisches Glossar. Unveränderter Nachdruck der 2. Auflage. Schöningh, Paderborn 1959, ISBN 3-506-73600-0, DNB 451748891, Spalte 1, Eintrag „abbreviatio“.
[1, 3] Jan Frederik Niermeyer, Co van de Kieft, J. W. J. Burgers: Mediae latinitatis lexicon minus – Mittellateinisches Wörterbuch. In zwei Bänden. 2. Auflage. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2002, DNB 965619362, Band 1, Seite 5, Eintrag „abbreviatio“.
[1, 2] Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 1. Band A – Amyzon, Teubner, Leipzig 1900, ISBN 3-322-00000-1, Spalte 51.

Quellen:

  1. Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „abbreviatio“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 8.
  2. Jacques Paul Migne (Herausgeber): Sanctorum Damasi Papae et Paciani necnon Luciferi Episcopie Calaritani Opera Omnia juxta memoratissimas Merendae, Gallandi, et fratrum Coleti editione: recensita et emendata.. Felicis Papae II, Faustini et Marcellini, Theodosii Magni, Pacati, Variorum, Filocali, Sylvii, S. Virgilii Tridenti, Julii Hilariani, S. Siricii Papae, universae quae exstant opuscula. In: Patrologiae cursus completus. Sive bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium ss. patrum, doctorum scriptorumque ecclesasticorum qui ab aevo apostolico ad Innocentii III tempora florueunt; recusio chronologica […]. Series prima. Band 13, Paris 1845 (Documenta Catholica Omnia), Spalte 76.
  3. Iordanes: Romana et Getica. In: Theodor Mommsen (Herausgeber): Auctores antiquissimi (= Monumenta Germaniae Historica). Tomi V pars prior. Apud Weidmannos, Berlin 1882 (dMGH)., Seite 53.
  4. Jacques Paul Migne (Herausgeber): Sancti Ambrosii Mediolanensis Episcopi Opera Omnia. Tomi secundi et ultimi pars posterior. In: Patrologiae cursus completus. Sive bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium ss. patrum, doctorum scriptorumque ecclesasticorum qui ab aevo apostolico ad Innocentii III tempora florueunt; recusio chronologica […]. Series prima. Band 17, Paris 1845 (Documenta Catholica Omnia), Spalte 47.
  5. Jacques Paul Migne (Herausgeber): Sancti Isodori Hispalensis Episcopi Opera Omnia. Tomus quintus. In: Patrologiae cursus completus. Sive bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium ss. patrum, doctorum scriptorumque ecclesasticorum qui ab aevo apostolico ad Innocentii III tempora florueunt; recusio chronologica […]. Series secunda. Band 83, Paris 1850 (Documenta Catholica Omnia), Spalte 587.
  6. Georgius Haloinus, De restauratione linguae latinae, Liber 2, 16, 6.
  7. Robert Weber, Roger Gryson (Herausgeber): Biblia Sacra Vulgata. 5. Auflage. Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 2007, Isa Kapitel 10, Vers 23 VUL
  8. Bibel: Isa Kapitel 10, Vers 23 EU
  9. Robert Weber, Roger Gryson (Herausgeber): Biblia Sacra Vulgata. 5. Auflage. Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 2007, Isa Kapitel 28, Vers 22 VUL
  10. Bibel: Isa Kapitel 28, Vers 22 EU
  11. Jacques Paul Migne (Herausgeber): Sancti Isodori Hispalensis Episcopi Opera Omnia. Tomus quintus. In: Patrologiae cursus completus. Sive bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium ss. patrum, doctorum scriptorumque ecclesasticorum qui ab aevo apostolico ad Innocentii III tempora florueunt; recusio chronologica […]. Series secunda. Band 83, Paris 1850 (Documenta Catholica Omnia), Spalte 498.