κέραμος

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

κέραμος (Altgriechisch)[Bearbeiten]

Substantiv, m[Bearbeiten]

Singular Plural

Nominativ ὁ κέραμος οἱ κέραμοι

Genitiv τοῦ κεράμου τῶν κεράμων

Dativ τῷ κεράμῳ τοῖς κεράμοις

Akkusativ τὸν κέραμον τοὺς κέραμους

Vokativ (ὦ) κέραμε (ὦ) κέραμοι

Worttrennung:

κέ·ρα·μος, Plural: κέ·ρα·μοι

Umschrift:

DIN 31634: keramos

Bedeutungen:

[1] Töpfererde, Töpferton
[2] irdener Weinkurg, Krug
[3] kollektiv: Töpferwaren
[4] Ziegel, Dachziegel
[5] Gefängnis, Verlies, Kerker

Herkunft:

seit der Ilias bezeugt; die Etymologie ist nicht geklärt; formal lässt sich das Verb κεράννυμι (kerannymi→ grc ‚mischen‘ anführen, dessen Semantik gegen eine Verwandtschaft spricht; vielleicht ist es ein Erbwort zu dem indogermanischen *kerH- ‚brennen, glühen‘ (siehe gotisch 𐌷𐌰𐌿𐍂𐌹 (hauri) → got und althochdeutsch herd → goh); das Suffix -μο- deutet jedoch auf eine Entlehnung aus dem Vorgriechischen, worauf auch das Toponym Κέραμος (Keramos→ grc in Karien hindeutet[1]

Verkleinerungsformen:

[2] κεράμιον

Beispiele:

[1] „τὸ δὲ ὑπὸ πυρὸς τάχους τὸ νοτερὸν πᾶν ἐξαρπασθὲν καὶ κραυρότερον ἐκείνου συστάν, ᾧ γένει κέραμον ἐπωνομάκαμεν, τοῦτο γέγονεν· ἔστιν δὲ ὅτε νοτίδος ὑπολειφθείσης χυτὴ γῆ γενομένη διὰ πυρὸς ὅταν ψυχθῇ, γίγνεται τὸ μέλαν χρῶμα ἔχον λίθος.“ (Plat. Tim. 60c–d)[2]
[2] „πολλὸν δ’ ἐκ κεράμων μέθυ πίνετο τοῖο γέροντος.“ (Il. 9,469)[3]
[3] „Δι. ἀφύας ἄρ᾽ ἄξεις πριάμενος Φαληρικὰς / ἢ κέραμον. Θη. ἀφύας ἢ κέραμον; ἀλλ᾽ ἔντ᾽ ἐκεῖ·“ (Arist. Ach. 901–902)[4]
[4] „ἣν δὲ πλινθεύοντ᾿ ἴδωμεν, ὕσομεν καὶ τοῦ τέγους / τὸν κέραμον αὐτοῦ χαλάζαις στρογγύλαις συντρίψομεν.“ (Arist. Nub. 1126–1127)[5]
[4] bildlich von der Schildkröte: „ἰὼ χελῶναι μακάριαι τοῦ δέρματος, / καὶ τρισμακάριαι τοῦ ᾽πὶ ταῖς πλευραῖς / ὡς εὖ κατηρέψασθε καὶ νουβυστικῶς / κεράμῳ τὸ νῶτον, ὥστε τὰς πλευρὰς στέγειν.“ (Arist. Vesp. 1292–1293)[6]
[5] „χαλκέωι δ’ ἐν κεράμωι δέδετο τρεισκαίδεκα μῆνας·“ (Il. 5,387)[7]

Wortbildungen:

κεραμαῖος, κεράμεος, κεραμεύς, κεραμικός, κεράμινος, κεράμιος, κεραμίς, κεραμῖτις

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1–5] Wilhelm Pape, bearbeitet von Max Sengebusch: Handwörterbuch der griechischen Sprache. Griechisch-deutsches Handwörterbuch. Band 1: Α–Κ, Band 2: Λ–Ω. 3. Auflage, 6. Abdruck, Vieweg & Sohn, Braunschweig 1914. Stichwort „κέραμος“.
[1–5] Henry George Liddell, Robert Scott, revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with assistance of Roderick McKenzie: A Greek-English Lexicon. Clarendon Press, Oxford 1940. Stichwort „κέραμος“.

Quellen:

  1. Robert Beekes: Etymological Dictionary of Greek. 1. Auflage. Band 1: Α–Λ, Brill, Leiden, Boston 2010, ISBN 978-90-04-17420-7 (Band 10/1 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), Seite 674–675.
  2. Platon; John Burnet (Herausgeber): Platonis Opera. 1. Auflage. Tomus IV: Tetralogiam VIII continens, Oxford University Press, Oxford 1905.
  3. Homerus; Martin L. West (Herausgeber): Ilias. stereotype 1. Auflage. Volumen prius Rhapsodias I–XII continens, K. G. Saur, München/Leipzig 2006, ISBN 978-3-598-71430-6 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1998), Seite 274.
  4. Aristophanes; Nigel Guy Wilson (Herausgeber): Fabulae. 1. Auflage. Tomus I: Acharnenses, Equites, Nubes, Vespae, Pax, Aves, Oxford University Press, Oxford/New York 2007, ISBN 978-0-19-872180-2 (Scriptorum classicorum bibliotheca Oxoniensis), Seite 45.
  5. Aristophanes; Nigel Guy Wilson (Herausgeber): Fabulae. 1. Auflage. Tomus I: Acharnenses, Equites, Nubes, Vespae, Pax, Aves, Oxford University Press, Oxford/New York 2007, ISBN 978-0-19-872180-2 (Scriptorum classicorum bibliotheca Oxoniensis), Seite 186.
  6. Aristophanes; Nigel Guy Wilson (Herausgeber): Fabulae. 1. Auflage. Tomus I: Acharnenses, Equites, Nubes, Vespae, Pax, Aves, Oxford University Press, Oxford/New York 2007, ISBN 978-0-19-872180-2 (Scriptorum classicorum bibliotheca Oxoniensis), Seite 264.
  7. Homerus; Martin L. West (Herausgeber): Ilias. stereotype 1. Auflage. Volumen prius Rhapsodias I–XII continens, K. G. Saur, München/Leipzig 2006, ISBN 978-3-598-71430-6 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1998), Seite 155.