Zum Inhalt springen

żyto

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch
Singular Plural
Nominativ żyto żyta
Genitiv żyta żyt
Dativ żytu żytom
Akkusativ żyto żyta
Instrumental żytem żytami
Lokativ życie żytach
Vokativ żyto żyta
[1] żytoRoggen

Worttrennung:

ży·to, Plural: ży·ta

Aussprache:

IPA: [ˈʒɨtɔ], Plural: [ˈʒɨta]
Hörbeispiele: Lautsprecherbild żyto (Info), Plural:

Bedeutungen:

[1] Botanik: Roggen (Secale)
[2] Korn von [1]; Roggen
[3] umgangssprachlich: aus [2] gebrannter Wodka; Kornbranntwein, Kornbrand, Korn

Herkunft:

spätestens seit dem 16. Jahrhundert bezeugtes Erbwort aus dem urslawischen *žito, das seinerseits eine Ableitung zu dem Verb *žiti (polnisch żyć → pl) ‚leben‘ ist und somit die Bedeutung ‚das, was Leben gibt/erhält‘ trug und sich über ‚Feldfrucht‘ und ‚Getreide‘ auf die heutige Bedeutung ‚Roggen‘ begrenzte, wobei die ältere Bezeichnung reż → pl völlig verdrängt wurde;[1][2] gemeinslawisches Wort, das etymologisch verwandt ist mit tschechisch žito → cs, slowakisch žito → sk, obersorbisch žito → hsb, niedersorbisch žyto → dsb, russisch жито (žito→ ru, weißrussisch жыто (žyto→ be, ukrainisch жито (žyto→ uk, slowenisch žito → sl, serbokroatisch жито (žito→ sh und bulgarisch жито (žito→ bg[3]

Synonyme:

[3] żytniówka

Verkleinerungsformen:

żytko

Oberbegriffe:

[1] zboże, roślina
[2] zboże
[3] wódka, alkohol, napój

Beispiele:

[1] „Tymczasem przenoś moję duszę utęsknioną / Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych, / Szeroko nad błękitnym Niemnem rosciągnionych; / Do tych pól malowanych zbożem rozmaitém, / Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem; / Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała, / Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała, / A wszystko przepasane jakby wstęgą, miedzą / Zieloną, na niéj zrzadka ciche grusze siedzą.“[4]
[2]

Wortbildungen:

[1, 2] żytni, żytnisko

Übersetzungen

[Bearbeiten]
[1] Polnischer Wikipedia-Artikel „żyto
[1] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „żyto
[1–3] Słownik Języka Polskiego – PWN: „żyto
[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „%BFyto

Quellen:

  1. Krystyna Długosz-Kurczabowa: Słownik etymologiczny języka polskiego. 2. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, ISBN 83-01-14361-4, Seite 563–564
  2. Izabela Malmor: Słownik etymologiczny języka polskiego. 1. Auflage. ParkEdukacja – Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa – Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2, Seite 447
  3. Vasmer’s Etymological Dictionary: „жито
  4. Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz. Czyli ostatni zajazd na Litwie. Historja szlachecka z r. 1811 i 1812, we dwunastu księgach, wierszem. Alexander Jełowicki, Paris 1834 (Wikisource), Seite 8.