haruspex

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

haruspex (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, m[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ haruspex haruspicēs
Genitiv haruspicis haruspicum
Dativ haruspicī haruspicibus
Akkusativ haruspicem haruspicēs
Vokativ haruspex haruspicēs
Ablativ haruspice haruspicibus

Worttrennung:

ha·ru·spex, Genitiv: ha·ru·spi·cis

Bedeutungen:

[1] Religion: Priester, der aus den Eingeweiden von Opfertieren und aus dem Einschlag von Blitzen weissagt; Haruspex

Herkunft:

seit Plautus bezeugtes Erbwort aus dem uritalischen *χaruspek-, das ein Kompositum aus dem Substantiv *χario- und *spek- (lateinisch -spex → la)[1] ist, dessen erster Bestandteil sich auf das indogermanische *ǵʰrH-u- ‚Eingeweide‘ zurückführen lässt; etymologisch verwandt mit faliskisch haraspex → xfa und harispex → xfa sowie urverwandt mit sanskritisch हिरा (hirā-) → sa, litauisch žarna → lt und altnordisch gǫrn → non; es wurde alternativ eine Entlehnung aus dem Etruskischen angenommen[2]

Weibliche Wortformen:

[1] haruspica

Verkleinerungsformen:

[1] hariolus

Beispiele:

[1] „haruspicem, augurem, hariolum, chaldaeum ne quem consuluisse velit.“ (Cato agr. 5,4)[3]
[1] „hariolos, haruspices / mitte omnis; quae futura et quae facta eloquar, / multo adeo melius quam illi, quom sum Iuppiter.“ (Plaut. Amph. 1132–1134)[4]

Wortbildungen:

[1] haruspicinus, haruspicium

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „haruspex
[1] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „haruspex“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 3013.
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „haruspex
[1] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, Seite 864.

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), „specio“ Seite 579.
  2. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), Seite 280.
  3. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 14.
  4. Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).