altitudo

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

altitūdō (Latein)[Bearbeiten]

Substantiv, f[Bearbeiten]

Kasus Singular Plural
Nominativ altitūdō altitūdinēs
Genitiv altitūdinis altitūdinum
Dativ altitūdinī altitūdinibus
Akkusativ altitūdinem altitūdinēs
Vokativ altitūdō altitūdinēs
Ablativ altitūdine altitūdinibus

Worttrennung:

al·ti·tu·do, Plural: al·ti·tu·di·nes

Aussprache:

IPA: []
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] Ausdehnung nach oben; Höhe
[2] übertragen: Höhe, Größe, Erhabenheit
[3] Ausdehnung nach unten; Tiefe
[4] übertragen: Verschlossenheit

Herkunft:

Ableitung zu dem Adjektiv altus → la mit dem Suffix -tudo → la[1]

Sinnverwandte Wörter:

[2] excellentia, magnitudo
[3] profunditas

Gegenwörter:

[2] humilitas

Beispiele:

[1] „Pharus est in insula turris magna altitudine mirificis operibus extructa quae nomen ab insula cepit.“[2]
[1] „turribus autem excitatis tamen has altitudo puppium ex barbaris navibus superabat,“[3]
[1] „Interea ea legione, quam secum habebat, militibusque, qui ex provincia convenerant, a lacu Lemanno, qui in flumen Rhodanum influit, ad montem Iuram, qui fines Sequanorum ab Helvetiis dividit, milia passuum decem novem murum in altitudinem pedum sedecim fossam que perducit.“[4]
[1] „ut cum in arce augurium augures acturi essent iussissentque T. Claudium Centumalum, qui aedes in Caelio monte habebat, demoliri ea, quorum altitudo officeret auspiciis“[5]
[1] „adde huc fontum gelidas perennitates, liquores perlucidos amnium, riparum vestitus viridissimos, speluncarum concavas altitudines, saxorum asperitates, inpendentium montium altitudines inmensitatesque camporum;“[6]
[1] „in hac igitur inmensitate latitudinum longitudinum altitudinum infinita vis innumerabilium volitat atomorum,“[7]
[1] „non legibus datis, non auditis verbis imperatoris, nondum denique bello confecto, cum rex Mithridates amisso exercitu regno expulsus tamen in ultimis terris aliquid etiam nunc moliatur atque ab invicta Cn. Pompei manu Maeote et illis paludibus et itinerum angustiis atque altitudine montium defendatur,“[8]
[2] „nam ut horum concisis sententiis, interdum etiam non satis apertis [autem] cum brevitate tum nimio acumine, officit Theopompus elatione atque altitudine orationis suae - quod idem Lysiae Demosthenes - , sic Catonis luminibus obstruxit haec posteriorum quasi exaggerata altius oratio.“[9]
[2] „nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis, nec mentis quasi luminibus officit altitudo fortunae et gloriae.“[10]
[2] „in liberis vero populis et in iuris aequabilitate exercenda etiam est facilitas et altitudo animi quae dicitur ne si irascamur aut intempestiue accedentibus aut impudenter rogantibus in morositatem inutilem et odiosam incidamus et tamen ita probanda est mansuetudo atque clementia ut adhibeatur rei publicae causa severitas sine qua administrari ciuitas non potest.“[11]
[3] „si orbes altiores erunt atque nimium mortarium deorsom teret, orbiculos ligneos pertusos in miliarium in columella supponito: eo altitudinem temperato.“ (Cato agr. 22,2)[12]
[3] „fluminis erat altitudo pedum circiter trium.“[13]
[3] „itaque etsi summa difficultas faciendi pontis proponebatur propter latitudinem rapiditatem altitudinemque fluminis, tamen id sibi contendendum aut aliter non traducendum exercitum existimabat.“[14]
[3] „at nostris militibus cunctantibus maxime propter altitudinem maris,“[15]
[3] „opus est ingens magnificum regum ac tyrannorum, totum est ex saxo in mirandam altitudinem depresso et multorum operis penitus exciso; nihil tam clausum ad exitum, nihil tam saeptum undique, nihil tam tutum ad custodiam nec fieri nec cogitari potest.“[16]
[3] „etenim prope est spelunca quaedam conversa ad aquilonem infinita altitudine,[17]
[4] „tanto impensius in securitatem compositus, neque loco neque vultu mutato, sed ut solitum per illos dies egit, altitudine animi, an compererat modica esse et vulgatis leviora.“[18]
[4] „facundus, callidus et amicitia facilis, ad simulanda negotia altitudo ingeni incredibilis, multarum rerum ac maxume pecuniae largitor.“[19]

Übersetzungen[Bearbeiten]

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „altitudo
[1–4] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „altitudo“ (Zeno.org)
[1–4] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1 Seite 30.
[1–4] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „altitudo“ Seite 121.

Quellen:

  1. P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „altitudo“ Seite 121.
  2. Gaius Iulius Caesar, De bello civili, 3,112,1
  3. Gaius Iulius Caesar, De bello Gallico, 3,14,4
  4. Gaius Iulius Caesar, De bello Gallico, 1,8,1
  5. Marcus Tullius Cicero, De officiis, 3,66
  6. Marcus Tullius Cicero, De natura deorum, 2,98
  7. Marcus Tullius Cicero, De natura deorum, 1,54
  8. Marcus Tullius Cicero, De lege agraria, 2,52
  9. Marcus Tullius Cicero, Brutus, 66
  10. Marcus Tullius Cicero, Pro C. Rabirio Postumo, 43
  11. Marcus Tullius Cicero, De officiis, 1,88
  12. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 33.
  13. Gaius Iulius Caesar, De bello Gallico, 2,18,3
  14. Gaius Iulius Caesar, De bello Gallico, 4,17,2
  15. Gaius Iulius Caesar, De bello Gallico, 4,25,3
  16. Marcus Tullius Cicero, In Verrem, 6,68
  17. Marcus Tullius Cicero, In Verrem, 5,107
  18. Cornelius Tacitus, Annales, 3,44
  19. Gaius Sallustius Crispus, De bello Iugurthino, 95, 3