ἀξίωμα

Aus Wiktionary, dem freien Wörterbuch

ἀξίωμα (Altgriechisch)[Bearbeiten]

Substantiv, n[Bearbeiten]

Singular Plural

Nominativ τὸ ἀξίωμα τὰ ἀξιώματα

Genitiv τοῦ ἀξιώματος τῶν ἀξιωμάτων

Dativ τῷ ἀξιώματι τοῖς ἀξιώμασι(ν)

Akkusativ τὸ ἀξίωμα τὰ ἀξιώματα

Vokativ (ὦ) ἀξίωμα (ὦ) ἀξιώματα

Anmerkung:

[6] Das Substantiv ἀξίωμα wurde ins Lateinische als Fachbegriff entlehnt. Jedoch zunächst noch als Fremdwort griechisch geschrieben. Siehe axioma.

Worttrennung:

ἀ·ξί·ω·μα, Plural: ἀ·ξι·ώ·μα·τα

Umschrift:

DIN 31634: axiōma

Aussprache:

IPA: […]
Hörbeispiele: —

Bedeutungen:

[1] Würdigung, Ehre
[2] Würde, Ansehen, Achtung, Ehre, Ruf
[3] Rang, Stellung, Machtstellung
[4] Wert, Qualität
[5] Willensmeinung, Verlangen, Forderung, Beschluss
[6] Philosophie: Axiom, Grundwahrheit, Grundsatz
[7] Mathematik: Axiom
[8] Bittschrift

Herkunft:

Ableitung zu dem Verb ἀξιόω (axioō☆) → grc[1]

Beispiele:

[1] „ὃν συμπονήσας καὶ συνεξελὼν δορὶ
γάμων Κρεούσης ἀξίωμ’ ἐδέξατο,
οὐκ ἐγγενὴς ὤν, Αἰόλου δὲ τοῦ Διὸς
γεγὼς Ἀχαιός.“[2]
[1] „οἳ τὰς πόλεις ἔχουσι κἀξιώματα
τοῖς ἀνθαμίλλοις εἰσὶ πολεμιώτατοι.“[3]
[1] „κοινῆς τραπέζης ἀξίωμ’ ἔχων ἴσον,
ἀκόλαστον ἔσχε γλῶσσαν, αἰσχίστην νόσον.“[4]
[2] „ἦ δὴ νοσῶδες τοῦτο τοῖς ἀμείνοσιν,
ὅταν πονηρὸς ἀξίωμ’ ἀνὴρ ἔχηι
γλώσσηι κατασχὼν δῆμον, οὐδὲν ὢν τὸ πρίν.“[5]
[2] „ταῦτα λαβὼν ὁ Παυσανίας τὰ γράμματα, ὢν καὶ πρότερον ἐν μεγάλῳ ἀξιώματι ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων διὰ τὴν Πλαταιᾶσιν ἡγεμονίαν, πολλῷ τότε μᾶλλον ἦρτο […]“[6]
[2] „αἴτιον δ’ ἦν ὅτι ἐκεῖνος μὲν δυνατὸς ὢν τῷ τε ἀξιώματι καὶ τῇ γνώμῃ χρημάτων τε διαφανῶς ἀδωρότατος γενόμενος κατεῖχε τὸ πλῆθος ἐλευθέρως,“[7]
[2] „ὢν γὰρ ἐν ἀξιώματι ὑπὸ τῶν ἀστῶν, ταῖς ἐπιθυμίαις μείζοσιν ἢ κατὰ τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν ἐχρῆτο ἔς τε τὰς ἱπποτροφίας καὶ τὰς ἄλλας δαπάνας·“[8]
[2] „τὸ δὲ τῶν ἐλευθέρων γυναικῶν ἀξίωμα εἰς τὰς ἑταίρας, ἂν ἄδειαν λάβωσι τοῦ ἐξεῖναι αὐταῖς παιδοποιεῖσθαι ὡς ἂν βούλωνται καὶ τελετῶν καὶ ἱερῶν καὶ τιμῶν μετέχειν τῶν ἐν τῇ πόλει.“[9]
[2] „τοιοῦτοι δ’ εἰσὶν ὅσοι μήτε πλούσιοι μήτε ἀξίωμα ἔχουσιν ἀρετῆς μηδὲ ἕν.“[10]
[3] „μέτεστι δὲ κατὰ μὲν τοὺς νόμους πρὸς τὰ ἴδια διάφορα πᾶσι τὸ ἴσον, κατὰ δὲ τὴν ἀξίωσιν, ὡς ἕκαστος ἔν τῳ εὐδοκιμεῖ, οὐκ ἀπὸ μέρους τὸ πλέον ἐς τὰ κοινὰ ἢ ἀπ’ ἀρετῆς προτιμᾶται, οὐδ’ αὖ κατὰ πενίαν, ἔχων γέ τι ἀγαθὸν δρᾶσαι τὴν πόλιν, ἀξιώματος ἀφανείᾳ κεκώλυται.“[11]
[3] „Ἐπειδὴ δ’ οὐσίαν τε πολλὴν ἐκτήσατο καὶ τὴν πατρίδ’ ἐπόθεσεν, ἐκείνης μὲν καὶ τῶν ἄλλων ἀπηλλάγη, καταπλεύσας δ’ εἰς Σίφνον ἔγημεν ἀδελφὴν τοῦ πατρὸς τοὐμοῦ, πλούτῳ μὲν αὐτὸς πρῶτος ὢν τῶν πολιτῶν, γένει δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ἀξιώμασιν εἰδὼς τὴν ἡμετέραν οἰκίαν προέχουσαν.“[12]
[4] „καὶ ἐπέξοδον μὲν καὶ ἀντίταξιν οὐκ ἐποιήσατο πρὸς τοὺς Ἀθηναίους, δεδιὼς τὴν αὑτοῦ παρασκευὴν καὶ νομίζων ὑποδεεστέρους εἶναι, οὐ τῷ πλήθει (ἀντίπαλα γάρ πως ἦν), ἀλλὰ τῷ ἀξιώματι (τῶν γὰρ Ἀθηναίων ὅπερ ἐστράτευε καθαρὸν ἐξῆλθε καὶ Λημνίων καὶ Ἰμβρίων τὸ κράτιστον), τέχνῃ δὲ παρεσκευάζετο ἐπιθησόμενος.“[13]
[5] „ματᾶν γὰρ οὐδὲν ἀξίω-
μα δαιμόνων ἔχω φράσαι.“[14]
[5] „δικαίως μέντἂν ἀπέθανον. ἐπεὶ οὐδ’ ὑμᾶς, ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἀπὸ τῆς αὐτῆς διανοίας δεῖ τάς τ’ ἰδίας δίκας καὶ τὰς δημοσίας κρίνειν, ἀλλὰ τὰ μὲν τοῦ καθ’ ἡμέραν βίου συμβόλαια ἐπὶ τῶν ἰδίων νόμων καὶ ἔργων σκοποῦντας, τὰς δὲ κοινὰς προαιρέσεις εἰς τὰ τῶν προγόνων ἀξιώματ’ ἀποβλέποντας.“[15]
[5] „οὐ γὰρ κατὰ ἀξιώματα κενὰ καὶ νομοθεσίας φυσιολογητέον, ἀλλ’ ὡς τὰ φαινόμενα ἐκκαλεῖται·“[16]
[6] „εἰ δὲ ἀποδεικτικὴ περὶ αὐτῶν ἐστί, δεήσει τι γένος εἶναι ὑποκείμενον καὶ τὰ μὲν πάθη τὰ δ’ ἀξιώματ’ αὐτῶν (περὶ πάντων γὰρ ἀδύνατον ἀπόδειξιν εἶναι), ἀνάγκη γὰρ ἔκ τινων εἶναι καὶ περί τι καὶ τινῶν τὴν ἀπόδειξιν· ὥστε συμβαίνει πάντων εἶναι γένος ἕν τι τῶν δεικνυμένων, πᾶσαι γὰρ αἱ ἀποδεικτικαὶ χρῶνται τοῖς ἀξιώμασιν.“[17]
[6] „διὸ πάντες οἱ ἀποδεικνύντες εἰς ταύτην ἀνάγουσιν ἐσχάτην δόξαν· φύσει γὰρ ἀρχὴ καὶ τῶν ἄλλων ἀξιωμάτων αὕτη πάντων.“[18]
[7] „Λεκτέον δὲ πότερον μιᾶς ἢ ἑτέρας ἐπιστήμης περί τε τῶν ἐν τοῖς μαθήμασι καλουμένων ἀξιωμάτων καὶ περὶ τῆς οὐσίας. φανερὸν δὴ ὅτι μιᾶς τε καὶ τῆς τοῦ φιλοσόφου καὶ ἡ περὶ τούτων ἐστὶ σκέψις· ἅπασι γὰρ ὑπάρχει τοῖς οὖσιν ἀλλ’ οὐ γένει τινὶ χωρὶς ἰδίᾳ τῶν ἄλλων.“[19]
[8] „καὶ πάλιν εἰς φαλακρότητα πράως φέρουσιν, εἰς δὲ πήρωσιν ὀφθαλμῶν ἀηδῶς. καὶ γὰρ Ἀντίγονος αὐτὸς μὲν ἑαυτὸν εἰς τὸν ὀφθαλμὸν ἔσκωπτεν, καί ποτε λαβὼν ἀξίωμα μεγάλοις γράμμασι γεγραμμένον ‘ταυτὶ μέν’ ἔφη ‘καὶ τυφλῷ δῆλα’·“[20]

Wortbildungen:

ἀξιωματικός

Übersetzungen[Bearbeiten]

 [1] Würdigung, Ehre
 [2] Würde, Ansehen, Achtung, Ehre, Ruf
 [3] Rang, Stellung, Machtstellung
 [4] Wert, Qualität
 [5] Willensmeinung, Verlangen, Forderung, Beschluss
 [6] Philosophie: Axiom, Grundwahrheit, Grundsatz
 [7] Mathematik: Axiom
 [8] Bittschrift
[1, 2, 5, 6, 8] Wilhelm Pape, bearbeitet von Max Sengebusch: Handwörterbuch der griechischen Sprache. Griechisch-deutsches Handwörterbuch. Band 1: Α–Κ, Band 2: Λ–Ω. 3. Auflage, 6. Abdruck, Vieweg & Sohn, Braunschweig 1914. Stichwort „ἀξίωμα“.
[1–8] Henry George Liddell, Robert Scott, revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with assistance of Roderick McKenzie: A Greek-English Lexicon. Clarendon Press, Oxford 1940. Stichwort „ἀξίωμα“.
[1–3, 5, 6] Wilhelm Gemoll: Griechisch-deutsches Schul- und Handwörterbuch. Von W. Gemoll und K. Vretska. 10. Auflage. Oldenbourg, München 2006, ISBN 978-3-637-00234-0, Seite 91.

Quellen:

  1. ↑ Wilhelm Gemoll: Griechisch-deutsches Schul- und Handwörterbuch. Von W. Gemoll und K. Vretska. 10. Auflage. Oldenbourg, München 2006, ISBN 978-3-637-00234-0, Seite 91.
  2. ↑ Euripides, Ion, 61–64
  3. ↑ Euripides, Ion, 605–606
  4. ↑ Euripides, Orestes, 9–10
  5. ↑ Euripides, Supplices, 423–425
  6. ↑ Thucydides, Historiae, 1,130
  7. ↑ Thucydides, Historiae, 2,65
  8. ↑ Thucydides, Historiae, 6,15
  9. ↑ Demosthenes, In Neaeram (oratio 59), 113
  10. ↑ Aristoteles, Politica, 1281b24–25
  11. ↑ Thucydides, Historiae, 2,37
  12. ↑ Isocrates, Aegineticus (oratio 19), 7
  13. ↑ Thucydides, Historiae, 5,8
  14. ↑ Sophocles, Oedipus Coloneus, 1451–1452
  15. ↑ Demosthenes, De corona (oratio 18), 210
  16. ↑ Epicurus, Epistula ad Pythoclem, 86
  17. ↑ Aristoteles, Metaphysica, 997a5–11
  18. ↑ Aristoteles, Metaphysica, 1005b32–34
  19. ↑ Aristoteles, Metaphysica, 1005a19–23
  20. ↑ Plutarch, Quaestiones convivales, 633c


Abgerufen von „https://de.wiktionary.org/w/index.php?title=ἀξίωμα&oldid=9707701“